Onze hond is ziek. Heel erg ziek. Het weekend begint allesbehalve relaxt. Dweilen. Heel veel dweilen. Ik zal je de details besparen. Naar de dierenarts. Met gepaste spoed. Wat is er aan de hand? Het niet weten maakt angstig. Hadden we eerder in actie moeten komen? Was er al langer iets niet in orde? Vragen als deze die ons door het hoofd spoken wakkeren een schuldgevoel aan. Is het een vergiftiging? Hebben we dan niet goed opgelet waar hij tijdens de wandelingen telkens snuffelde? En als dat zo is: wie doet er nu zoiets? Walgelijk. Als ik daar over nadenk word ik zo boos.
Wat als hij het niet haalt? Paniek. Verdriet. Hoe ver gaan we in onderzoek en behandeling? Twijfel en onzekerheid. Een operatie is onvermijdelijk. We houden ons hart vast. De operatie is goed verlopen maar het herstel laat te wensen over. We worden heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees.
Zo past een situatie uit mijn leven opeens helemaal in het blog waar ik al half aan begonnen was. Over gedachten en emoties en hoe dat werkt. Terwijl ik er middenin zit. Vorige week publiceerde ik nog een blog over de maakbaarheid van het leven. Over situaties waar je niet om vraagt, laat staan voor kiest. En dat je wel een keuze hebt in hoe je er mee omgaat. Word ik even op de proef gesteld…
Van de nood een deugd maken en jou inspireren met mijn verhaal. Voorgaande zin is een gedachte, zie je dat? Een gedachte die aanzet tot actie. In een positieve richting. Ik laat je graag jouw eigen gedachtekracht ervaren. Eerst even een uitstapje naar hoe het werkt met gedachten en emoties.
Een overvol hoofd
Vaak, heel vaak, werk ik met klanten wiens hoofd overuren maakt. Klanten die een overvol hoofd hebben. Niet meer kunnen stoppen met denken.
Hoe kan ik dit oplossen? Wat kan ik zeggen? Wat zal de ander er van vinden? Waar ging het mis in dat gesprek? Wat had ik anders kunnen doen? Waarom blijf ik hier zo over nadenken? Waarom kan ik niet stoppen met denken? Hoe zit dat eigenlijk met dat denken? Hoe doen anderen dat toch? Wat moet ik nu doen? Wanneer? Hoe? Wie?
Ik weet niet wat dit bij jou oproept, maar ik voel direct de energie weglekken. En die klanten ook; die worden er doodmoe van.
Mensen verzuchten dan: “ik zit zoveel in mijn hoofd”. Wat op zich een erg interessante uitspraak is, want hoe doe je dat; ‘in je hoofd zitten?’ Maar laten we daar nu niet over na gaan denken.
Waar het om gaat is dat we een issue proberen op te lossen door er bewust over na te denken. Je steekt er veel energie in, blijft er maar over piekeren, de gedachte draaien in kringetjes, je komt geen stap verder. Dat klopt. Einstein zei het al: “Je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt”. Als jouw denken het probleem veroorzaakt los je het niet op door te denken. Jan Bommerez zegt hierover: “Het denken kan namelijk alleen maar denken over wat het al weet”.
Opvallend vaak zijn de vragen waar we over blijven piekeren open vragen. We proberen dan een open vraag te beantwoorden in een gesloten circuit. Iets om over na te denken.
Het bewuste en het onbewuste
Het bewuste denken is zwaar overschat. Wij denken dat we weldenkende, rationele, verstandige mensen zijn. Niets is minder waar. De capaciteit van ons onbewuste brein is ongeveer 200.000 keer zo groot als ons bewuste brein en 85 tot 95% (over het exacte percentage zijn de wetenschappers het niet eens) van onze beslissingen en handelingen vinden hun oorsprong in het onbewuste brein.
En dan de relatie met gevoelens en emoties. We ervaren talloze gebeurtenissen op een dag, hiervan komen de prikkels via onze zintuigen bij ons binnen. In ons taalgebruik zijn we gewend emoties aan gebeurtenissen te koppelen. Je ziet bijvoorbeeld op het schoolplein een kind een ander kind een flinke duw geven en je reageert daar boos op. Het is echter niet de gebeurtenis op zich die jou boos maakt, maar jouw gedachte over die gebeurtenis. Die kan in een split second bewust hebben plaatsgevonden, bijvoorbeeld: “Hè verdorie, is het weer zover, ze moeten ook altijd hem hebben”. Of je onderbewuste herinnert zich dat je zelf vroeger als kind ook altijd de dupe was. Het is de gedachte die het gevoel oproept, niet de gebeurtenis.
Zelfde gebeurtenissen, verschillende emoties
Ander voorbeeld. Marlie en Patty zijn collega’s die allebei door een reorganisatie hun baan verliezen. Ze zijn beide uitgenodigd voor de bruiloft van hun collega Peter. Marlie is enthousiast en kijkt er naar uit haar collega’s, maar ook nieuwe mensen te ontmoeten. Misschien ontmoet ze wel mensen die haar op ideeën brengen voor haar volgende loopbaanstap. Patty gaat met tegenzin naar de bruiloft. Ze doet het voor Peter, maar ze heeft er helemaal geen zin in om met iemand te praten. Ze zullen allemaal wel vragen of ze al iets in het vooruitzicht heeft en dan voelt ze zich weer zo’n mislukkeling. Ze blijft er maar over piekeren en op de dag van de bruiloft heeft ze ook nog eens barstende hoofdpijn.
Natuurlijke en abstracte gedachten
Zo zie je dat gedachten gevoelens en emoties oproepen en zo ook ons handelen beïnvloeden. Even iets ontrafelen. Naar schatting hebben we per dag tussen de 40.000 en 60.000 gedachten, bewust en onbewust. Veel van deze -meestal onbewuste- gedachten helpen ons in het hier-en-nu door het leven; we poetsen onze tanden, verplaatsen ons van A naar B, we kopen iets wat in de aanbieding is enzovoort. Niets mis mee. Dit zijn natuurlijke gedachten.
Daarnaast hebben we abstracte gedachten; gedachten die ons meevoeren naar het verleden of de toekomst en waarbij vaak een rol voor andere mensen is weggelegd. Die abstracte gedachten kunnen positief zijn; bijvoorbeeld als je met een fijn gevoel aan iets terugdenkt of veel zin hebt in een gebeurtenis die nog gaat plaatsvinden, zoals Marlie in het voorbeeld hierboven.
Het zijn de negatieve abstracte gedachten die ons hoofdbrekens kosten. Het zijn de negatieve abstracte gedachten die voor problemen zorgen. Deze zijn zelfs verslavend: we kunnen er niet meer mee stoppen. De ene gedachte volgt op de andere, je raakt er in verstrikt, komt steeds weer bij dezelfde gedachten uit. We voeden deze negatieve abstracte gedachten -meestal onbewust- door ze aandacht te geven. Dat leidt tot emoties die we als last ervaren, waar we ons dan weer tegen proberen te verzetten en pfff, zie nog maar eens uit die rollercoaster te komen.
Gevoelens en emoties
“Ik weet niet meer wat ik voel” is een opmerking die ik nogal eens hoor. Interessant in dit verband is het werkwoord. Alsof je probeert te bedenken wat je voelt. We zijn zo gewend te denken dat we ook bedenken hoe we ons voelen. Dat klinkt nog niet eens zo vreemd. Maar wat als ik zou zeggen: je probeert te bedenken welke emotie je ervaart. Dan voel je dat er iets niet klopt. Emoties en gevoelens kun je gewaar worden, als je er aandacht aan schenkt.
Wat is nu het verschil tussen emoties en gevoelens?
Emoties zijn gevoelens, maar gevoelens zijn niet altijd emoties. Een gevoel wordt een emotie op het moment dat er een fysieke reactie optreedt. Universeel gezien zijn er 6 basisemoties. Deze emoties komen alle culturen voor en alle nuances die wij gevoelens of emoties noemen zijn terug te herleiden tot deze basisemoties.
– Angst
– Vreugde
– Woede
– Verdriet
– Verrassing/Verbazing
– Walging
Er wordt ook wel gesproken van 8 basisemoties en dan worden er liefde en schaamte aan toegevoegd.
Ook wordt wel een indeling gemaakt van 4 basisemoties, de zogenaamde 4 b’s:
– blij
– bedroefd
– bang
– boos
Hoe dan ook, deze kennen we allemaal. Zie je hoe ik het afgelopen weekend door een rollercoaster aan emoties ging? En hoe daar gedachten aan ten grondslag lagen?
Tips
“Geen van mijn ontdekkingen is het gevolg van een proces van rationeel denken” is een andere uitspraak van Einstein. Denkend los je het niet op. Hoe dan wel?
Tips om niet verstrikt te raken in negatieve gedachtencirkels en emoties:
Waak voor identificatie met je gedachten en emoties. Realiseer je dat je niet je gedachten of emoties bent.
Word je gewaar van je gedachten en emoties. Richt je aandacht naar binnen door meditatie. Eenvoudig je aandacht op je ademhaling of op je voeten (het verst weg van je hoofd!) werkt ook. Dit zorgt voor stilte en rust in je hoofd, zodat je kunt waarnemen wat zich aandient.
Word je gewaar van de wisselwerking tussen gedachten en emoties. Ligt er een gedachte ten grondslag aan hoe je je voelt? Neem dit dan waar. Er een andere, meer positieve, gedachte voor in de plaats zetten zal je een desillusie opleveren: je onderbewuste gelooft deze gedachte niet. Je kunt er wel een gedachte naast plaatsen die voor jou ook waar is. Als voorbeeld even terug naar mijn hond: de gedachte ‘misschien haalt hij het niet’ dient zich aan. Het heeft geen zin om heel hard te gaan denken dat hij het wel haalt. Wat wel werkt is er de gedachte aan koppelen dat de dierenarts heel kundig is en dat we met z’n allen doen wat binnen onze mogelijkheden ligt. Dat geeft al iets meer vertrouwen.
Besef dat gedachten en emoties altijd weer voorbijgaan. Visualiseer ze als wolkjes die aan de hemel verschijnen en ook weer wegdrijven.
Blijf in het NU. Ontwikkel je antenne voor elke poging van je mind om je te ontvoeren naar een gebeurtenis in het verleden of de toekomst. Gebeurt dat toch, kijk er dan naar zonder te oordelen. De natuur in gaan of contact met dieren hebben helpt ook om in het nu te zijn.
Kom in beweging. Door letterlijk in beweging te komen door bijvoorbeeld te gaan wandelen, gaat het stromen. Wandel in stilte en je zult merken dat er ruimte ontstaat.
Praten helpt ook. Door woorden te geven aan wat er in je omgaat uit je het. Letterlijk: je haalt het uit jezelf, waardoor er afstand ontstaat. En er van een afstandje naar kijken geeft lucht. Het lucht op.
Met onze hond gaat het inmiddels langzaam maar zeker weer de goede kant op. Zijn toestand was twee dagen na de operatie nog zorgwekkend, maar inmiddels is hij weer zelf gaan eten en drinken en dat geeft ons vertrouwen in een goede afloop.
0 Reacties