De maakbaarheid van het leven

De maakbaarheid van het leven

 Eigenaarschap, persoonlijk leiderschap, eigen verantwoordelijkheid; termen die we in de huidige tijd, vooral  in organisaties, heel vaak horen. Termen die ook de discussie aanwakkeren over de maakbaarheid van het leven. Het leven is wat jij er van maakt. Wat roept deze stelling bij jou op?

Handel jij altijd uit vrije wil? Bepaal jij zelf hoe jouw leven verloopt? Als ik het zo schets zullen velen van ons ook weerstand voelen. Er zijn toch ook dingen die ons overkomen? Ja. En toch…

Hoe de donkere wolken de zon verdreven

Een mooie zomer lag in het verschiet. Simone was hoogzwanger en keek uit naar de geboorte van haar eerste kindje. Natuurlijk zou haar leven anders worden, ze maakte zich er vele voorstellingen bij. En kon zich tegelijkertijd geen beeld vormen hoe het nu echt zou zijn. De gedachte aan haar dochtertje dat in de tuin speelde en zich verwonderde over een dartelende vlinder deed haar glimlachen. Tot het telefoontje kwam dat alles veranderde. Over wat een mooie, zorgeloze zomer had moeten worden daalde een sluier van dikke, zwarte bewolking neer. Een fractie van onoplettendheid van die chauffeur had haar broer het leven gekost.

Hoezo maakbaarheid?

Ongevraagde ervaringen

Veel van mijn klanten hebben ervaringen waar ze niet om hebben gevraagd. Om er enkele te noemen:

• Door ziekte gedwongen tot een koerswijziging
• Het verlies van een dierbare
• Opgegroeid zijn met een ernstig zieke ouder
• Het verlies van een kind
• Misbruik
• De dood in de ogen gekeken hebben
• Een burn-out
• Ongewenste kinderloosheid
• Het verlies van een baan
• Bedrog door iemand die je volledig vertrouwde

Aan dit rijtje kun je er vast nog wel een paar toevoegen.

Afhankelijk van de hevigheid van de ervaring herkennen zij dat mensen in hun omgeving aanvankelijk begripvol reageren. En dat er een omslag plaatsvindt. Reacties veranderen dan in: gedane zaken nemen geen keer, accepteer het nu maar, je zult er mee moeten leven. Ik denk dat we allemaal voorbeelden kennen van mensen die de draad oppakken en daar heel goed in slagen. En voorbeelden van mensen die, zoals we dat noemen, ‘er in blijven hangen’.

Het leven wordt nooit meer zoals het was. Maar hoe kan het dan dat de één er wel in slaagt om er weer iets van te maken en de ander niet?

Jouw beleving

Een klein onderzoek: wat gaat er door je heen als jij het lijstje hierboven op je in laat werken? Ervaar jij verschil in ‘ernst’ van omstandigheden? En denk dan eens aan een recente situatie waardoor jij helemaal uit het veld geslagen was. Een blik van je leidinggevende, de keuze voor een ander in dat werkgroepje, een opmerking van je partner… Ook iets kleins kan je behoorlijk uit balans brengen.

In mijn vorige blog beschreef ik hoe de kaart niet het gebied is; iedereen heeft een eigen beleving van de werkelijkheid. Ook de beleving van een gebeurtenis is uniek; we kunnen niet weten hoe ingrijpend iets voor iemand is, laat staan er over oordelen. Een trigger komt binnen in ons gevoelsbrein; dat is al gebeurd voordat we er bewust op kunnen reageren. Kleine gebeurtenissen kunnen daarbij het bommetje net zo makkelijk tot ontploffing brengen als levensveranderende situaties.

Verzet

Klein of groot, deze ervaringen komen, Bam, ons gevoelsbrein binnen gedenderd. Onze natuurlijke reactie is afweer. Dit wil ik niet. Hier wil ik vanaf. Zonder het ons bewust te zijn binden we de strijd aan met het ongewenste gevoel. Velen van ons zijn gaan geloven in uitspraken die we door de jaren heen al vaak gehoord hebben, zoals:

• Stel je niet aan
• Raap jezelf bij elkaar
• Blijf vechten
• Accepteer het nu maar
• Sterk zijn en niet bij de pakken neer gaan zitten
• Schouders eronder en door!

We hebben geleerd een dergelijke rationele redenering over het gevoel te leggen. Een redenering die geen ruimte geeft aan de emotie. Velen beschikken over een flinke dosis wilskracht en gaan inderdaad door. En ja, op wilskracht komen we heel ver. Komen we dan ook waar we willen zijn? Of maken we dan omtrekkende bewegingen en slaat het na verloop van tijd als een boemerang weer in ons gezicht? Een andere gedachte er tegenover zetten is geen oplossing.

Selffulfilling prophecy

Anderen komen er niet zo gemakkelijk uit, blijven er ‘in hangen’. En wijzen zichzelf daarvoor stevig terecht. Een selffulfilling prophecy ligt op de loer, bijvoorbeeld de overtuiging dat je geen fijn gezelschap bent. Deze overtuiging roept gedrag bij je op waardoor deze overtuiging waar wordt, bijvoorbeeld gelegenheden mijden. Je denkt iets wat niet klopt, maar door jouw gedachten en gedrag wordt het onbedoeld realiteit.

Het zijn allemaal vormen van verzet. Bewust of onbewust; we willen weg van de ellende.

Terug naar de maakbaarheid

Iemand die iets ingrijpends meemaakt zal het niet zo snel eens zijn met de stelling dat het leven maakbaar is. Het overkomt mij toch. Dit heb ik toch nooit gewild.

Klopt. Er kan zomaar iets gebeuren wat heel veel impact heeft. Daar kies je niet voor.

Dat wil niet zeggen dat je geen keuze hebt. Elke heftige ervaring is een uitnodiging om anders te gaan kijken. Een uitnodiging om te onderzoeken wat de ervaring met jou doet en welke betekenis jij er aan geeft. Dat vraagt een neutrale waarneming. Dat vraagt om het verzet op te geven tegen alles waarvan je het gevoel hebt dat het je ongewenst overkomt. Volledig JA zeggen tegen het verdriet, de pijn, de angst. Ga het tegemoet, anders pakt het jou. Alleen dan ontstaat er ruimte voor vrije wil.  Vanuit vrije wil heb je altijd een keuze.

Soms betaal je daar een hoge prijs voor, dat is waar.  Maar je kiest er dan voor om je te richten op de mogelijkheden die het je biedt. Interessant in dit opzicht: de oorspronkelijke betekenis van het Griekse woord crisis is kans of mogelijkheid…

Simone

We zijn 8 jaar verder. Het besef hoe kwetsbaar het leven is heeft haar de kracht gegeven om te kiezen voor wat ècht belangrijk is. Ze heeft het verdriet van het gemis van haar broer in de ogen gekeken, is het aangegaan. Geen gemakkelijk proces, geen fijne tijd. Maar ze wilde iets maken van het leven. Ze ontdekte waar haar hart ligt: mensen een fijn thuis bieden. Haar kantoorbaan heeft ze opgezegd en ze is haar eigen bedrijf als binnenhuisarchitect gestart. Met grote bezieling runt ze haar onderneming. Met commitment aan zichzelf, haar klanten en haar gezin. Ze heeft zelf een fijn thuis, met inmiddels twee kinderen. Laatst merkte ze nog op: als dat ongeluk niet was gebeurd zat ik nu waarschijnlijk nog steeds in een baan die me geen voldoening gaf. Nu kies ik voor het leven.

Wat zijn jouw life-changing-events? Ik waardeer het zeer als je deze wilt delen in een reactie.