Hoi mam, heb je tijd om even te kletsen? Ik ben namelijk de was aan het vouwen… Mijn dochter belt me en leidt het gesprek zo in. Interessant, denk ik bij mezelf, wat is het verband tussen de was vouwen en even kletsen aan de telefoon? Voor haar (en vele anderen) is het heel normaal: een telefoongesprek voeren terwijl je de was vouwt, een podcast luisteren tijdens het wandelen, een serie kijken tijdens het koken. Twee vliegen in één klap. Handig en efficiënt, toch?
Multitasken: handig of een illusie?
Nou, mij lukt het niet. Vroeger, toen we nog zo’n ouderwetse telefoonhoorn hadden lukte het me al niet om die soepel tussen schouder en kin te klemmen om even, tijdens het bellen, mijn handen vrij te hebben om bijvoorbeeld de fluitketel te vullen om een kopje thee te zetten voor tijdens het bellen. We hebben het over de tijd dat telefoongesprekken zomaar een uur of langer duurden. Al mijn aandacht ging dan uit naar dat klemmen en ik hoorde niet meer wat de ander zei, laat staan dat het nog lukte om datgene te doen waar ik mijn handen voor vrij wilde maken.
Tegenwoordig neem ik me wel eens voor om een podcast te luisteren als ik ga wandelen. Nou, ik kan net zo goed een boek meenemen en dat lopend proberen te lezen. Mij niet bellen dus. Als ik wandel dan is mijn aandacht bij het wandelen en bij mijn omgeving. Als ik een paar reeën zie wegschieten dan gaat mijn aandacht daarnaar uit en dan heb ik weer een stuk uit de podcast gemist.
Waarom multitasken niet werkt (doe de test)
Multitasken, voor mij is het onbegonnen werk. Hoe zit het met jou? Kun jij multitasken? Onderzoek het eens met het volgende experiment (een variant op het testje van hoogleraar Paul Kirschner). Je hebt hiervoor nodig: pen en papier en een stopwatch.
Meet afzonderlijk de tijd die je nodig hebt om de twee volgende opdrachtjes uit te voeren:
1. Schrijf zo snel mogelijk het woord ‘multitasken’ op in hoofdletters. Schrijf daarna onder elke letter een cijfer; de 1 bij de m de 2 bij de u enzovoort. Noteer de tijd.
2. Doe hetzelfde nu multitaskend: schrijf één letter per keer van het woord ‘multitasken’ en schrijf dan onder die letter direct het volgnummer ga dan door met de tweede letter en het tweede cijfer enzovoort. Noteer ook nu de tijd.
Wat is het verschil in tijd?
Muktitasken is een mythe. We kunnen het alleen als we één of beide taken geautomatiseerd kunnen doen. Mijn dochter kan dus prima bellen en de was vouwen. Dat lukt mij zelfs nog wel. Zodra beide taken aandacht vragen gaat het echter mis. Als ik tijdens het wandelen mijn aandacht verleg van de podcast naar de reeën is dat tamelijk onschuldig. Word ik gebeld terwijl ik door druk verkeer aan het fietsen ben dan wordt het al gevaarlijker. Maar gevaarlijk of niet (dat is een andere discussie), we kunnen simpelweg niet multitasken. Het kost tijd, energie en je maakt sneller fouten.
Wat afleiding met je brein doet
Een paar weetjes:
Een notificatie op je smartphone of scherm verstoort je concentratie voor anderhalve minuut. Ook als je er op dat moment niets mee doet. (C. Stothart)
Als mensen die kantoorwerk doen worden onderbroken met een telefoontje van drie minuten, hebben zij tien tot dertig minuten nodig om terug te komen op hun oorspronkelijke niveau van aandacht. (G. Mark)
Het verlies aan informatie is groter als je wisselt tussen taken die heel verschillend van elkaar zijn, dan wanneer het binnen dezelfde context gebeurt. Als ik, terwijl ik dit artikel schrijf, op zoek ga naar wetenschappelijke informatie over multitasken dan kost het wisselen van aandacht me minder dan wanneer ik tussendoor reageer op een mailbericht.
Waarom laten we ons toch afleiden?
Dit wetende, waarom laten we ons dan zoveel afleiden? Want zeg eens eerlijk, hoe vaak laat jij je verleiden om je mobiel te checken? Gebeurt het je dan ook dat je nog even verder scrolt op je telefoon, zonder dat je dat van plan was? En dat je zo veel schermtijd verbruikt, terwijl je eigenlijk iets anders moet doen?
Dat het zo verleidelijk is heeft met verschillende factoren te maken. Onze smartphone is verworden tot een heel persoonlijk item. Zo’n persoonlijk item biedt troost. Het zou zelfs stress verminderen, net als bijvoorbeeld contact met een huisdier. Er wordt een shotje dopamine aangemaakt, het hormoon waardoor we ons tevreden en beloond voelen. Niks mis mee. Nee, in eerste instantie niet. Het probleem is dat we verslaafd raken aan die dopamine en op de automatische piloot dopamine gaan ‘bijtanken’. Dat gebeurt in het deel van je brein dat reflexmatig reageert. Dat deel richt onbewust de aandacht op alles wat belonend of bedreigend kan zijn. Dat deel van het brein draait overuren en wil alleen maar meer, meer meer. Er is geen ruimte voor herstel en daardoor geen ruimte meer voor de delen van je brein die zich bezighouden met de langere termijn en met het verwerken van informatie. De delen waarmee je bewuste, weloverwogen keuzes kunt maken. Voor je het weet kun je niet meer zonder. Met chronische stress tot gevolg.
De verborgen valkuil van ‘nog even dit’
Ben op dit punt eens heel eerlijk tegen jezelf: voel je op dit punt iets opborrelen dat gaat in de richting van ‘oh, maar ik kan wel zonder hoor’, of ‘ik kan wél multitasken’ of ‘ja, maar ik ben me ervan bewust en ik ga er verstandig mee om’? Gefeliciteerd, je bent heel menselijk. We hebben namelijk ook de vooringenomenheid om te denken dat wijzelf minder gevoelig zijn voor dergelijke neigingen dan andere mensen. Dat menselijke houdt dus ook in dat je een kei bent in jezelf voor de gek houden. Wanneer je jezelf betrapt op de neiging om iets te weerleggen of om uit te leggen, wie probeer je dan te overtuigen?
Nee, dit is geen pleidooi voor verstandig schermgebruik. Dat laat ik over aan de experts op dat gebied. Waar ik naartoe wil is dat dit breder van toepassing is. Bijvoorbeeld ook als je denkt dat je eerst nog wel even dit kunt doen en dat dat nog even af moet. Of dat het wel gaat lukken als je gewoon een tandje bijzet. Of dat je nu echt even geen ‘nee’ kunt zeggen. Of dat het wel weer gaat als je een nacht goed slaapt. Of dat je gewoon even op je tanden moet bijten. Of dat het echt belangrijk is dat jij de gaten dichtloopt, want anders doet niemand het. En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Vandaag de dag hebben we per dag evenveel gigabytes aan informatie te verwerken als vijfhonderd jaar geleden in een heel mensenleven. Dat, en de eisen die we onszelf opleggen dragen er mede aan bij dat we niet meer tot rust komen en ons reflexbrein de overhand heeft. En als je dan weet dat het reflexbrein ervoor zorgt dat je doorgaat om iets te voorkomen of om een (kortstondige) beloning te krijgen dan verklaart dat waarom het zo lastig is om tot rust te komen. We leven in een voortdurende illusie dat we krijgen wat we nodig hebben, als we maar… Geen tijd om stil te staan bij wat het leven zin geeft, bij wat er echt toe doet.
Meer rust, meer focus: wat wél werkt
Ik kan je tips geven om meer rust in te bouwen en effectiever te zijn. Wat dacht je van dit rijtje:
– Bouw offline momenten in
– Doe aandachtsoefeningen (mindfulness, ademwerk, meditatie)
– Werk in blokken
– Las voldoende pauzes in (waarin je écht loskomt)
– Wissel inspanning af met ontspanning
– Beweeg voldoende
De kans is groot dat je dit leest en bij jezelf denkt: ja dûh, dat wéét ik allemaal wel. Ik weet wat goed voor me is en tóch doe ik het niet. Herken je dat? Dan is het weten, begrijpen, snappen en kunnen verklaren niet voldoende voor je. Dan kom je er niet met een paar praktische tips. Hoe goed ze ook zijn. Immers, als dat voldoende was om het ook daadwerkelijk te gaan doen, dan deed je het nu al. Toch?
Ben jij klaar voor échte aandacht?
Wat ik hierboven beschrijf over aandacht is universeel. Een soort one size fits all. Als jij merkt dat je niet genoeg hebt aan de algemene tips die daarbij horen dan mag het blijkbaar over jou gaan. Over jou en wat maakt dat jij in bepaald gedrag vervalt. Mogelijk ligt een dieper geworteld patroon onder. Ben je eraan toe om dat verder te onderzoeken? Het gebied waar het niet meer gaat over universele wetmatigheden, maar het gebied waar het specifiek gaat over jou? Zodat ook helder wordt wat er voor jou werkelijk toe doet? Geen quick fix, geen kant en klare oplossing, maar echte en oprechte aandacht voor jou? Kom dan eens langs om te ontdekken wat ik als coach voor jou kan betekenen.
0 Reacties