Gelukkig nieuwjaar! Je hebt deze woorden de afgelopen dagen waarschijnlijk best vaak uitgesproken. Ik wens het jou ook: een gelukkig jaar. Maar wat wensen we elkaar en onszelf eigenlijk? Wat is geluk? Hebben de mensen die met hun oudejaarslot een grote geldprijs hebben gewonnen geluk? Zullen zij een gelukkig jaar hebben?
Misschien wel. Mits zij met dat gewonnen bedrag iets doen wat zinvol is. Iets wat voor hen betekenis heeft. Want dat is wat bijdraagt aan levensgeluk: zingeving. Zingeving draagt meer bij aan levensgeluk dan geld of succes. Levensgeluk is gekoppeld aan kwaliteit van leven. Wat de kwaliteit van leven ten goede komt is op concreet niveau voor iedereen verschillend, maar als we het afpellen gaat het uiteindelijk over van waarde willen zijn, ertoe doen. Wanneer iemand of iets van waarde is of ertoe doet is ook per persoon verschillend. Toch zijn er wel wat universele principes die hieraan ten grondslag liggen.
Verbinding
Wat bijdraagt aan zingeving en dus aan je levensgeluk is om te beginnen verbinding. Verbinding met andere mensen, met de natuur, verbinding met jezelf. Hoe minder verbinding we ervaren, des te meer gaan we op zoek naar oppervlakkige geluksbronnen. Je zou kunnen zeggen; dat wat het ego gelukkig maakt. Maar wat heb je bijvoorbeeld aan veel geld of veel succes als je geen liefde, geen verbinding ervaart? Wij mensen kunnen niet zonder verbinding.
Doelen stellen, maar het ene doel is het andere niet
Een positief effect op je levensgeluk heeft ook het hebben van doelen. Het gevoel hebben ‘het ergens voor te doen’ geeft energie en zet je ‘aan’. Je hebt iets om naar uit te kijken.
Doelen die niet bijdragen
Doelen stellen werkt echter averechts als je denkt dat het groots en meeslepend moet zijn. Als je doelen bijvoorbeeld prestaties zijn waarvan je denkt dat een ander jou daarom waardeert. Ook als je de lat telkens een beetje hoger legt zodra je dreigt deze te bereiken, zal je er niet heel gelukkig van worden. Hooguit kortstondig. Verder is het ook niet heel handig om jezelf tot doel te stellen: gelukkig worden. Het zijn juist doelen die te maken hebben met prestaties, succes of alles op orde hebben die een groot risico met zich meebrengen. Het alsmaar niet realiseren van dergelijke doelen leidt zelfs tot stress- en burn-outklachten.
Doelen die wel bijdragen
Een positief effect geven doelen die jou, als je je er een voorstelling van maakt dat je deze bereikt (hebt), een blij gevoel geven. Dat blije gevoel heeft vaak te maken met ergens aan bijdragen. Dat kan klein zijn, zoals bijvoorbeeld een boswandeling maken of met volledige aandacht je dagelijkse dingen doen. Waar je dan aan bijdraagt? Let maar eens op; je voelt je meer in harmonie, straalt dat uit en hebt als vanzelf meer aandacht voor de wereld om je heen. Natuurlijk kan het ook groter zijn, zoals je eigen moestuin beginnen. Dan pak je meteen ook de verbinding met de natuur/de aarde mee. Of nog groter, als dat bij je past, bijvoorbeeld door iets op te richten waarmee je een bijdrage levert aan het grotere geheel. Maar nogmaals; maak het niet onnodig groot(s). We kunnen en hoeven niet allemaal de oprichter zijn. Dergelijke doelen hebben uiteindelijk vaak betrekking op zijn, in plaats van op doen of hebben.
Gebruik van je talent
Je talent en je kwaliteiten benutten bij wat je je tot doel hebt gesteld draagt ook bij aan je gevoel van zingeving en geluk. Wat betreft talent hanteer ik graag de visie op talent van Jan de Dreu en Kees Gabriëls*. Zij stellen dat elk mens een unieke aard heeft, ergens van nature heel goed in is, waar een ander iets aan heeft. Jouw unieke talent is jouw natuur, een kracht die als vanzelf in jou opkomt en die zich richt op het hanteren van een concrete uitdaging. Talent gaat een laagje dieper dan een competentie, kwaliteit of vaardigheid. Jouw talent is de uitkomst van de unieke combinatie van eigenschappen die jij in je hebt. Dat talent kan wel op verschillende manieren tot uiting komen. En het kan alleen begrepen worden in de betekenis die het voor een ander heeft. Het inzetten van je talent voelt vaak zo vanzelfsprekend dat je het zelf niet als bijzonder beschouwt. Het gaat gepaard met een bepaalde moeiteloosheid. Mens die hun talent in kunnen zetten en daarmee hun bijdrage leveren ervaren meer zingeving en levensgeluk dan degenen die veel moeite (moeten) doen.
Verbinding, doelen en het gebruik van talent kunnen niet los van elkaar gezien en begrepen worden.
Zingeving volgens Damiaan Denys**
Psychiater Damiaan Denys heeft een heldere visie op geluk en zingeving. Bijna paradoxaal is het daarom dat hij aangeeft dat je voor geluk en zingeving niet bij hem moet zijn. Voor een psychiatrische stoornis ga je naar een psychiater, zo zegt hij. Voor geluk en zingeving ben je als mens zelf verantwoordelijk. Die zingeving was in vroegere tijden heel wat vanzelfsprekender. Die werd aangereikt door bijvoorbeeld de religie of de gemeenschap. Veel daarvan is verdwenen. Dat vonden we beklemmend en daar wilden we vrij van zijn.
Je hebt anderen nodig (verbinding)
Denys is naast psychiater ook filosoof. Vanuit deze hoedanigheid redeneert hij dat we het niet alleen kunnen, geluk en zingeving vinden. Omdat je net als ieder mens blinde vlekken hebt wordt je zicht tijdens je zoektocht belemmerd. Om je perspectief te verbreden en je eigen wijsheid aan te kunnen boren heb je een ander nodig. Als klankbord, als spiegel.
Nog iets stelliger gezegd is het volgens hem noodzakelijk om het met een ander te hebben over wat voor jou belangrijk is. Het bereiken van geluk en zingeving kan alleen door communicatie met een ander. Een klankbord (de ander) helpt je inzicht te krijgen in je levensvragen. In je eentje kom je daar niet uit.
Zingeving als het zinloos lijkt
Die levensvragen kunnen dus ook gaan over zaken die zinloos lijken. Soms overkomt je iets waar je echt de zin niet van in kunt zien. Je hebt het vast wel eens meegemaakt. Misschien heb je ook de ervaring dat je er achteraf toch betekenis aan hebt kunnen geven. Zo vertelde laatst nog iemand die een bizar ongeluk meemaakte met een lange revalidatieperiode dat ze aanvankelijk niet kon bevatten waarom dat haar juist op dat moment overkwam. Ze was namelijk al erg zelfbewust en meer in balans dan ooit. Toch gaf ze anderhalf jaar later aan dat het ongeluk haar had geholpen om nog wat knopen door te hakken waar ze eerder tegenaan bleef hikken.
Juist ook het leren omgaan met tegenslag, verlies en lijden zijn betekenisgevers. Het geeft je de mogelijkheid om nieuwe kanten van jezelf en van het leven te ontdekken. Het werkt bevrijdend. Openstaan voor het onderzoeken van de betekenis van tegenslagen en zelfs schijnbaar zinloze ervaringen helpt je beseffen wat er voor jou werkelijk toe doet. En het groeien van dat besef helpt je keuzes te maken die kloppend zijn voor jou. En dat draagt dus bij aan jouw levensgeluk.
Hoe zorg jij voor zingeving (en dus voor jouw levensgeluk) in 2024? Als deze vraag voor jou groter dan behapbaar voor je is dan ben ik graag het klankbord dat jou helpt de vragen te formuleren die je aan jezelf kunt stellen. Ik help je ontdekken dat de vraag niet direct willen oplossen of beantwoorden betekenis gevend is. Meer weten? Maak dan hier een afspraak voor een kennismaking.
*Handboek voor talent – Jan de Dreu en Kees Gabriëls
** Damiaan Denys is filosoof, psychiater en hoogleraar psychiatrie en denkt, spreekt en schrijft over angst en vrijheid, (ab)normaliteit, geest en hersenen, dood en leven op het kruispunt van de disciplines psychiatrie, filosofie en neurowetenschap.
0 Reacties