Deze is echt al heel oud. Een klassieker in mijn werk zou je kunnen zeggen. Het voorbeeld van de rode fiets. Wat heb ik die al vaak gebruikt. Ik heb geloof ik wel eens een uitstapje gemaakt naar een blauwe auto, maar uiteindelijk werd het weer de rode fiets.
Denk eens aan een rode fiets en zie deze in gedachten voor je. Dit vroeg ik al in vele trainingsgroepen. Laten we het nu ook gewoon even doen. Denk maar eens aan een rode fiets en zie deze in gedachten voor je. Als ik aan 12 deelnemers in een training vraag om hun fiets te beschrijven krijg ik 12 verschillende fietsen. Vraag ik het nu aan al mijn lezers, dan kan ik zoveel beschrijvingen verwachten als er lezers zijn. Hoe ziet jouw rode fiets er uit?
Mogelijk had je als kind een rode driewieler. Of een rode omafiets. Als je een fervent wielrenner bent zie je wellicht een renfiets voor je. En dan hebben we het nog niet over de context waarin je die fiets ziet. Fietst er iemand op? Jijzelf? In welke omgeving? Of staat de fiets in de etalage van de winkel waar je steeds langsloopt, dromend dat deze op een dag van jou is? In de garage van je opa, waar je altijd speelde?
Zoveel mensen zoveel fietsen. En dan hebben we het over een voorwerp met het gegeven kenmerk ‘rood’; iets waarvan we allemaal begrijpen waar het over gaat als we het erover hebben. Ook al hebben we er een ander beeld bij. Hoe gaat dat het dan als we het hebben over gevoelens, emoties, beleving, behoeften…? Als je daarover praat in de veronderstelling dat de ander begrijpt wat je bedoelt dan kom je vaak van een koude kermis thuis. Tel daarbij op dat je in dergelijke situatie vooral gebruik maakt van verkapt taalgebruik. Als de ander precies begrijpt wat jij bedoelt is dat eerder een wonder dan iets waar je van uit mag gaan.
De kaart is niet het gebied (A. Korzybski)
Zelf hoorde ik hier voor het eerst van tijdens mijn NLP-opleiding. Een eye-opener. Mogelijk ben ik eerder in mijn leven in aanraking gekomen met deze stelling. En heb ik deze toen gefilterd. Het kwam in elk geval niet eerder bij me binnen. Dat is precies waar het over gaat. Informatie uit de wereld om je heen komt selectief bij je binnen.
Als mens ga je ervan uit dat hoe jij de wereld ziet de werkelijkheid is. Wat jij ervaart wordt echter altijd gefilterd door jouw zintuigen, eerdere ervaringen en jouw referentiekader. Dat is bepalend voor wat je waarneemt en hoe je dit interpreteert en vormt zo jouw wereldmodel. Dat wereldmodel bepaalt vervolgens weer welke filters je hanteert bij het maken van een selectie uit alle mogelijke indrukken. Zo maak je jouw eigen werkelijkheid. Door jouw filters toe te passen geef je betekenis (de kaart), en deze is nooit gelijk aan de werkelijkheid (het gebied). Het plaatje van de rode fiets is niet hetzelfde als de werkelijke rode fiets.
Er is niet zoiets als een objectief waarneembare werkelijkheid.
Om je weg te vinden met een plattegrond moeten er zaken worden weggelaten. Zouden alle details op de kaart staan dan zou je met de kaart net zo moeilijk je weg vinden als in het gebied zelf. Dat geldt ook voor het leven. Je kunt niet anders dan jouw eigen kaart maken. Het is niet te doen om álle prikkels en details waar te nemen. Dat houdt geen mens uit.
Iedereen heeft altijd gelijk
Jouw werkelijkheid is dus afhankelijk van jouw perspectief. Vanuit jouw perspectief heb je gelijk en vanuit de zienswijze van de ander heeft de ander ook gelijk. Dus iedereen heeft altijd gelijk. Jij ook. Alleen koop je daar niks voor. Zeker geen geluk.
Hoe kom je dan wel aan je geluk?
Vooropgesteld dat er niks mis is met jouw perceptie. Jij ziet het niet verkeerd. Wat wel kan zijn is dat (het vasthouden aan) jouw wereldbeeld het lastig kan maken voor jou. En daar lijd jij onder. Dan wil je graag dat er iets verandert. Als het binnen jouw mogelijkheden ligt om de situatie te veranderen; doe dat dan. Soms is het niet moeilijker dan dat. Heb je er geen invloed op? Zoals je bijvoorbeeld geen invloed hebt op wat een ander zegt, denkt voelt en doet. Verander dan jouw kijk op de situatie. Accepteer dat je er geen invloed op hebt en laat het los.
Loslaten is ja zeggen tegen wat er is. Of het nou leuk is of niet. Geef je weerstand en verzet op. Dat verandert niets aan de situatie, maar wel aan jou. Jij gaat er anders naar kijken, waardoor jouw perceptie van de situatie verandert.
Dat is dus niet hetzelfde als goed vinden wat er gebeurt of dat je een vervelende gebeurtenis fijn moet gaan vinden. Het slikken-of-stikken idee. Dat herbergt nog steeds verzet in zich. Nee, je vindt er juist niks van. Jouw energie lekt namelijk door het oordeel wat je hebt. Door het oordeel los te laten ontstaat er ruimte om in de situatie adequaat te reageren.
Je kunt een probleem niet oplossen met het denken (lees: de perceptie) dat (die) het probleem heeft veroorzaakt (A. Einstein). Als je ergens ongelukkig mee bent dan brengt jouw eigen manier van kijken je dus niet waar je wilt zijn. Anders was je daar al lang geweest, toch!
Wil je echt iets doorbreken, sta dan open voor andere zienswijzen.
Dat wil niet zeggen dat wat een ander zegt de waarheid is. Want de ander is ook maar een mens met een eigen wereldmodel. Je hoeft ook niets van mij aan te nemen. Mijn zienswijze is er ook maar één. Eentje die ik heb gevormd door ervaring en dankzij de mensen om me heen, die allemaal op hun eigen manier een spiegel vormen. En door vele inspiratiebronnen, mentoren, coaches, sprekers en schrijvers enzovoort. Maar ik weet wel wat ik gemist zou hebben als ik jaren geleden was blijven hangen in mijn toenmalige sombere, zelf ondermijnende wereldbeeld…
Jij haalt er het jouwe uit
Het is niet mijn intentie om je te overtuigen van mijn wereldbeeld. Ik had het al even over NLP. Er zijn mensen die NLP maar niks vinden. Of ander gedachtegoed waar ik mee werk. Zoals systemisch coachen en opstellingen. Vaak omdat niet alles wetenschappelijk onderbouwd is (hoewel er steeds meer wetenschappelijk ‘bewijs’ beschikbaar is). Maar wat is dat eigenlijk, wetenschappelijk onderbouwd? Begint niet elke wetenschappelijke ontdekking (en dus onderbouwing) met de vraag of het ook anders kan zijn dan we tot nu toe dachten? Hadden we anders ooit per vliegtuig kunnen reizen? Om maar een voorbeeld te noemen.
Mijn intentie is je te inspireren. Ik verklaar geen enkel model of theorie heilig; ik werk met datgene dat mij heeft geïnspireerd en heeft geholpen.
Net zoals ik me verdiep in zienswijzen van anderen en daaruit haal wat in mij resoneert, zo reik ik jou iets aan. Wat jij ermee doet is aan jou.
Verandering is alleen mogelijk door verandering van het wereldmodel. Dat begint met je bewust worden van jouw eigen kijk op de wereld (of op issues in jouw leven) en open staan voor andere zienswijzen. Zet de deur op zijn minst op een kier voor dat het ook anders kan zijn dan hoe jij erover denkt. Achter die deur ligt een zee van mogelijkheden. Voor wie ‘m wil zien.
Ik ben benieuwd welke inzichten dit artikel jou oplevert. Wil je dat met me delen in een reactie?
Is het inzicht dat jouw wereldmodel je niet brengt waar je graag wilt zijn? Dan is het tijd om daar verandering in aan te brengen. Dat hoef je niet alleen te doen. In een gratis sessie kijk ik graag met je mee.
Je bent van harte welkom.
0 reacties