Wie heeft er tips?

Wij gaan binnenkort voor het eerst naar Schotland, wie heeft er tips?

Ook wij gingen voor het eerst naar Schotland. In de voorbereiding op deze vakantie ontdekte ik een fantastische Facebookgroep. Een groep waar foto’s en reisverslagen worden gedeeld, ervaringen worden uitgewisseld. In de groep worden ook praktische vragen gesteld, bijvoorbeeld over overtochten, overnachtingsmogelijkheden, parkeergelegenheden, whisky distilleerderijen, wandelroutes en ga zo maar door.

Ik zag prachtige plaatjes voorbij komen die mij inspireerden om op te zoeken waar dat dan lag en of het voor ons in het reisschema te passen was. Met dank aan deze groep ontdekte ik bijvoorbeeld dat de beste tijd om dolfijnen te spotten bij opkomend tij is. Door even op te zoeken hoe het met de getijden zat voorkwamen we dat we urenlang voor niks zaten te wachten en hebben we kunnen genieten van het prachtige schouwspel.

En dus ook deze vraag kwam voorbij: Wij gaan binnenkort voor het eerst naar Schotland, wie heeft er tips?

Wat is het eerste wat bij je opkomt als je deze vraag leest? Waarschijnlijk wat bij de meeste mensen opkomt: waar wil je tips over? Deze algemene vraag roept alleen maar vragen op. Hoe ga je reizen: vliegen, overtocht per boot of ga je via de tunnel? Hoe lang ga je? Met welk reisgezelschap? Wil je rondreizen of langer op een locatie blijven? Welk type accommodatie zoek je? Wat wil je zien of beleven: natuur, kastelen, steden, cultuur en historie, architectuur, whisky distilleerderijen, sportieve activiteiten, wellness?

Kortom de vraag is te algemeen om een antwoord te kunnen geven. In tegenstelling tot sommige andere groepen is de sfeer in deze groep prettig, vriendelijk en positief. De vragensteller wordt niet direct afgezeken. Daar ben ik blij om, want er is meer dan genoeg negativiteit. Wat vind jij; is dit een domme vraag?

Domme vragen bestaan niet

Ik weet niet of het tegenwoordig nog zo is, maar in mijn tijd was een soort credo op school: domme vragen bestaan niet. Daarmee werd bedoeld dat het wijzer is om een vraag te stellen dan om deze in te slikken uit angst om uitgelachen te worden. Het idee erachter is lovenswaardig: de uitnodiging aan de wat onzekere types om iets nieuws te leren door een vraag te stellen en daar reacties op te krijgen. Stel je de vraag niet, dan leer je ook niet. Een vraag stellen betekent echter ook je kwetsbaar opstellen. Een vraag stellen impliceert dat je iets nog niet weet of kunt en in onze prestatiecultuur loopt je het risico genadeloos afgestraft te worden voor onwetendheid. Een beetje paradoxaal wel, aangezien ook leren en ontwikkelen in onze cultuur hoog in het vaandel staan. Al helemaal op school. Ik herinner me van mijn eigen basisschoolperiode dat ik echt niet zomaar vragen durfde te stellen. Doodsbang was ik dat ik dom gevonden zou worden. Herkenbaar?

Mijn ervaring is trouwens dat degenen die zich bij voorbaat proberen in te dekken door een vraag te beginnen met ‘het is misschien een domme vraag, maar…’ over het algemeen juist geen domme vragen stellen en juist blijk geven van er goed over nagedacht te hebben.

Dus bestaan domme vragen niet? Daar valt over te twisten. Als ik kijk naar een debat of een discussie aan een talkshowtafel, dan hoor ik de nodige tenenkrommende vragen voorbij komen. Wat mij betreft hangt het nauw samen met wat er met een vraag beoogd wordt. Er zijn natuurlijk verschillende soorten vragen. Belangstellende open vragen om meer te weten te komen over bijvoorbeeld beweegredenen van een ander. Gerichte informatieve vragen met de bedoeling om feiten en gegevens te verzamelen. Maar ook bijvoorbeeld suggestieve vragen waar een oordeel in zit waarmee de ander wordt neergesabeld om de eigen expertise of waarheid te verkondigen. Dat zijn natuurlijk vragen van een heel ander kaliber.

Vragen stellen is een kunst

Vragen stellen is een kunst op zich. Ik heb er al eens eerder een blog aan gewijd. Daarin benoemde ik ook de NLP-vooronderstelling: ‘de betekenis van je communicatie is de reactie die je krijgt’. Mocht je deze nog niet kennen, laat ‘m maar eens bezinken. Krijg ik op een vraag niet het antwoord dat ik zoek, dan moet ik mijn vraag misschien anders formuleren. Vooral als je een vraag stelt omdat je ergens mee geholpen wilt worden vraagt het om een goede formulering van je vraag. Dat dat niet zo eenvoudig is blijkt wel uit de vraag over Schotland.

Frustratie van geen antwoord krijgen

Natuurlijk is communicatie tussen mensen ook tweerichtingsverkeer. Bij een vraag om informatie kun je natuurlijk te maken krijgen met een ander die geen antwoord kan of wil geven. Dat raakt een persoonlijke frustratie van mij. Waar ik bijvoorbeeld tegenaan liep toen ik een vraag over een milieuvignet en emissiezones neerlegde bij de ANWB-balie. Ik zag in de blik van de overigens uiterst vriendelijke medewerker dat hij me het antwoord niet uit zijn hoofd kon geven. Geen probleem als hij dan aangeeft het even voor me op te gaan zoeken. Fijn zelfs. Mijn frustratie groeit echter als ik dan zie dat hij het gaat googelen. Dat had ik namelijk zelf al gedaan en omdat ik niet zeker was van de antwoorden was ik naar de ANWB-winkel gestapt.

Of de frustratie van geen antwoord krijgen van de gemeente op vragen over het hoe en waarom van een verkeersmaatregel die als proef in onze buurt wordt doorgevoerd. Ik hoef er niet bij te vertellen dat het een maatregel betreft waar de buurtbewoners op zijn zachts gezegd niet op zitten te wachten. Niemand kan vertellen wat de achtergrond hiervan is, wat er tijdens de proef precies onderzocht wordt en hoe, wat de kritische succesfactoren zijn en of er ook alternatieven zijn of onderzocht worden. Afijn, je voelt mijn frustratie. Heb jij wel eens meegemaakt dat je een vraag stelde en niet het antwoord kreeg waar je op hoopte?

Oefenen met AI

Je herkent het vast wel: je hebt een vraag, maar geen idee hoe je die precies moet formuleren. Stel je voor dat er een manier is om dit te oefenen zonder je onzeker te voelen… Nou, er staat altijd een oefenmaatje voor je klaar, een oefenmaatje dat niet oordeelt en zich niet bezighoudt met jouw gevoelens: AI.

Stel eens een vraag aan ChatGPT. Bijvoorbeeld tips voor een reis naar Schotland (of elders), een vraag over het starten van een eigen bedrijf, het verbeteren van een presentatie, een inhoudelijk onderwerp of het wisselen van baan. Verzin het maar. Chat is de flauwste niet en komt – is mijn ervaring- niet direct met een wedervraag als: wat wil je precies weten? Chat geeft je de tips waar je om vraagt. En als je vraag algemeen is zijn die ook algemeen. Dat biedt een mooie basis om eens te oefenen met gericht vragen stellen. Je kunt spelen met verschillende vragen en onderzoeken welke antwoorden je krijgt. Chat heeft daarin veel meer geduld dan de gemiddelde mens. En Chat oordeelt dus niet.

Hoe zit het dan met een coachvraag?

Je kunt ChatGPT zelfs inzetten als coach bij persoonlijke ontwikkelvragen. Chat kan je voorzien van tips en adviezen. Stel bijvoorbeeld eens de vraag ‘hoe vind ik meer balans in mijn leven’ en je ziet dat je concrete tips krijgt. Onderzoek jouw reactie op deze tips en ga hierover verder ‘in gesprek’ met Chat. Misschien ontdek je dat Chat jou een heel eind kan coachen en kun je ermee verder. Bedenk hierbij: jij kunt er niet meer uithalen dan je erin stopt. Het vraagt om een goede formulering van jouw kant. Vragen stellen is als het ontrafelen van een kluwen wol; met geduld en aandacht kom je bij je antwoord. Dus, wat houdt je tegen? Stel vandaag nog de vraag die je op het hart ligt en kijk waar het je brengt. Wie weet brengt het je wel inzichten die je leven veranderen.

Het grote pluspunt van Chat kan ook het grote minpunt zijn: wat Chat nog niet kan is jouw lichaamstaal ‘lezen’. Vaak reageer je al fysiek, met bijvoorbeeld een oogbeweging of een gezichtsuitdrukking, zonder dat je je daarvan zelf bewust bent. Wil je voorbij het niveau van tips en adviezen, dan moet je toch echt bij een coach van vlees en bloed zijn. Die helpt je onderzoeken wat nu werkelijk je coachvraag is. Natuurlijk is het fijn als je al een idee hebt van je vraag, maar je kunt ook binnenstappen met ‘ik weet niet wat ik moet doen’. Samen pellen we die dan af en gaan we op zoek naar wat jij nodig hebt. Met hart en ziel, wat ik kan omdat ik van vlees en bloed ben.

Ervaar jij innerlijke onrust of disbalans en wil je ermee aan de slag? Je bent bij mij van harte welkom voor een vrijblijvende kennismaking. Maak hier je afspraak.