Erkenning

Behoefte aan erkenning is van alle mensen en van alle tijden. Erkenning van het slavernijverleden is bijvoorbeeld een collectieve behoefte van een grote groep mensen. Maar ook als individu kennen we het allemaal. Zo heeft een vriendin na een lange periode van helse pijn en een heel leger aan artsen die aangeven niets fysieks vast te kunnen stellen, na een onderzoek wel degelijk een diagnose gekregen. Ondanks de pittige diagnose en wat daarbij komt kijken is de opluchting groot: Zie je wel, ik ben niet gek, ik heb me niet aangesteld. De huisarts die dat gevoel van erkenning nog eens versterkte door toe te geven: je moet je erg in de steek gelaten hebben gevoeld. Dat is erkenning.

 

Het kan zelfs om een weerbericht gaan

De behoefte aan erkenning heeft alles te maken met gezien en gehoord worden, ertoe doen. Menselijke basisbehoeften. Die zich op een bijzondere manier kunnen uiten. Je moest eens weten hoeveel mensen in mijn regio zich miskend voelden toen er recent een pak sneeuw was gevallen in een groot deel van Noord Brabant. Maar dan weer net niet in onze omgeving. Terwijl er in de landelijke media de suggestie werd gewekt dat de hele provincie bedekt was met een dik pak sneeuw…

 

Op de werkvloer

In werksituatie geldt het ook; mensen willen gezien worden. Volgens organisatiepsycholoog Kilian Wawoe hebben medewerkers in een organisatie drie basisbehoeften: autonomie, professionele groei en verbondenheid. Vrij vertaald: zij willen zichzelf kunnen zijn, zich kunnen ontwikkelen en het gevoel hebben ertoe te doen en erbij te horen. Natuurlijk is het belangrijk dat er een passend salaris tegenover staat, maar veel belangrijker voor de motivatie van professionals is het gevoel van erkenning van deze basisbehoeften. Blijft die uit, dan wil dat nog wel eens uitmonden in getouwtrek om geldelijke waardering, maar dat gaat meestal voorbij aan waar het werkelijk om gaat: gezien worden. Wat de klanten die bij mij komen omdat ze een andere baan zoeken het meest missen in hun huidige werk (en waarom ze dus weg willen): waardering.

Erkenning krijgen zorgt voor een gevoel van opluchting, zoals bij mijn vriendin. Het kan ons blij maken en aanzetten om ergens meer van te doen. Wie zich erkend en gewaardeerd voelt door een leidinggevende is eerder bereid een stapje extra te zetten. Wie zich gehoord voelt over een idee staat doorgaans meer open voor de ideeën van anderen.

 

Als erkenning uitblijft

Voor sommige mensen is het echter nooit genoeg. Zij doen ontzettend hun best, zetten dat stapje extra, maar de erkenning blijft uit. Een ongenoegen begint te sluimeren. ‘Als het toch niet opgemerkt wordt dat ik de benen onder mijn lijf uit ren voor deze toko, dan laat ook maar. Dan doe ik ook niks extra’s meer’. In mijn praktijk kom ik het regelmatig tegen. Vaak is het dan al te laat en leidt het zelfs tot conflicten en eindeloze juridische procedures waarin men het onderste uit de kan wil halen. De behoefte aan erkenning is dan geëvolueerd naar het gelijk willen halen. Er is een strijd ontstaan die alleen maar verliezers kent. Want mogelijk krijg je juridisch gelijk; hoe lang geeft dat een gevoel van erkenning?

 

De rol van ouders

Met de behoefte aan erkenning worden we geboren. We willen allemaal het gevoel hebben dat we er mogen zijn en ertoe doen. De eerste erkenning is de erkenning van onze ouders. ‘Ja maar, ik werd / word zeker erkend door mijn ouders, ik kom uit een warm nest en heb een prima jeugd gehad’. Ik hóór je al bijna tegensputteren. Zeker, mijn uitgangspunt is dat ouders hun kinderen opvoeden met de beste intenties. En naar beste kunnen. Zoals jij, als je zelf kinderen hebt, ook het beste met hen voorhebt. Helaas krijgen we ook van de meest liefhebbende ouders niet altijd de waardering en erkenning die we nodig hebben.

 

Kinderen

Heb jij als kind wel eens enthousiast iets aan je ouders willen laten zien en werd je weggewimpeld? Dat je moeder of vader nu geen tijd voor je had, met iets anders bezig was of afwezig knikte? Of het als vanzelfsprekend aannam en misschien wel iets zei als: ik weet zeker dat je het de volgende keer nog iets beter kan. Het klinkt misschien als waardering, maar het is de verpakking van de boodschap: het is niet goed genoeg. En dat is de boodschap die het kind oppikt. Het kind wil het goed doen voor zijn ouders en gaat uit loyaliteit het gedrag aanpassen. Onbewust. Het begint al in de wieg, waar de baby leert dat huilen eerder negatieve emoties oproept bij ouders (al is het uit onmacht omdat je als moeder niet weet waarom je kind huilt; je baby voelt jouw frustratie) dan lachen (want dan is iedereen boven de wieg opeens blij).

Een nog subtieler voorbeeld: het gaat op school niet zo lekker met je kind. Je hebt daar uiteraard aandacht voor en wil graag horen hoe je kind zich voelt. Dus daar vraag je naar. Behalve een kortaf ‘goed’ en wat schokkende bewegingen met de schouders krijg je er weinig uit. Met de beste bedoelingen vervolg je: het is wel belangrijk om een fijne schooltijd te hebben.

 

Mag een gevoel er zijn?

Stel je nu voor dat je kind zich helemaal niet fijn voelt op school; hoeveel ruimte heeft het dan nog om dat te zeggen? Want mama of papa vinden het belangrijk dat je het leuk hebt op school en als je het dus niet leuk hebt op school schiet je als kind tekort. Voor jouw gevoelens is er geen werkelijke ruimte. Jouw gevoelens worden niet erkend. En daarmee wordt een stukje van jou niet erkend. Papa en mama willen dat je gelukkig bent (de beste intentie), maar wat nou als je dat niet bent?

Pijnlijk of niet, en of je dit nu leest als kind of als ouder, dit kennen we allemaal in meer of mindere mate. Hoe minder je als kind het gevoel hebt gehad dat je ertoe doet, des te groter is waarschijnlijk je behoefte aan erkenning. Hoe die je erkenning alsnog probeert te krijgen verschilt van persoon tot persoon. De één vertoont pleasegedrag, de ander heeft een enorme bewijsdrang en doet er alles aan om die prestatie neer te zetten of de top te halen.

De behoefte aan erkenning van onze ouders gaat ons hele leven door. Ook als ouders uit beeld of overleden zijn. Onbewust zoeken we het dan elders. Bij onze partners, in ons werk, in de media, bij de regering. Noem maar op.

 

Het voorbeeld van Angelique

Zo was Angelique (47) op zoek naar erkenning van haar broer en zus voor het feit dat zij alle zorg voor hun ouders op zich had genomen tot na hun vader ook hun moeder was overleden. Haar broer en zus vonden het heel vanzelfsprekend dat Angelique dat voor haar rekening nam: zij woonde per slot van rekening om de hoek en heeft bovendien geen gezin om voor te zorgen. Angelique voelde zich meer en meer miskend en de discussies met haar broer en zus maakten het alleen maar erger. Tot Angelique zich realiseerde dat ze altijd de zorgende rol al had ingenomen. Hun moeder had vroeger last gehad van depressies, maar haar broer en zus, die een stuk ouder waren ontvluchtten altijd het huis als het weer eens mis was met moeder. Angelique bleef als enige over en deed er alles aan om haar moeder weer blij te zien. Daarmee haar eigen behoeften opzij schuivend.

Toen Angelique zich realiseerde dat ze daar nooit waardering voor had gehad (haar moeder was door haar depressie niet in staat geweest om Angeliques behoeften te zien) vielen de stukjes op hun plek. Erkennen dat die erkenning er niet was geweest en dat ze die erkenning van haar moeder ook nooit meer zou krijgen was de eerste stap. Erkennen dat zij een moeder had gehad die niet perfect was de volgende. En het inzicht kwam ook dat ze nu dat gebrek aan erkenning probeerde te compenseren door deze bij haar broer en zus te zoeken gaf haar nog meer rust. Het gaf haar zelfs de ruimte om met andere ogen naar haar broer en zus te kijken en te zien dat ieder het op zijn eigen manier doet. Het lukte haar met andere woorden om haar broer en zus stukje bij beetje te erkennen.

 

Erken het gebrek aan erkenning

Samengevat: de behoefte aan erkenning is een menselijke basisbehoefte. Deze erkenning zoeken waar je hem nooit zult krijgen is hét recept voor ontevredenheid en kan leiden tot conflicten, zowel innerlijk als met je omgeving. In conflicten ga je op zoek naar je gelijk. Door erkenning verliest gelijk zijn waarde. Onderzoek wat jij te erkennen hebt, bijvoorbeeld dat je de erkenning waar je in wezen naar verlangt nooit zult krijgen. Erken dat dit pijnlijk is, of op zijn minst ongemakkelijk. Daarmee erken je jezelf en jouw behoeften. Door de voorwaardelijkheid los te laten creëer je ruimte om erkenning en waardering te geven. En om erkenning en waardering te ontvangen. Want is ook nog wel eens een kunst. Maar dat is voer voor een ander blog.

Is dit voor jou een herkenbaar thema? Je bent van harte welkom om er eens over te komen sparren. Maak hier een afspraak voor een gratis inzichtsessie.