De bevrijding van oordelen

 

‘Dus eigenlijk doe ik hetzelfde als hij? Het gaat dus eigenlijk over mij en niet over hem?’

Dit waardevolle inzicht maakt de cirkel rond en helpt haar om te dealen met waar ze last van heeft.

Ik zie het kwartje vallen en de ruimte ontstaan.

 

Wees toch eens met jezelf bezig en niet zo met anderen

Zojuist heeft Fien beschreven hoe ze last heeft van een collega, laten we hem Kees noemen, die alsmaar moppert over hoe Jeanne de kantjes er vanaf loopt. Al die negatieve energie van Kees, pfff, het komt enorm bij haar binnen. Als ze Kees weer zo hoort afgeven op Jeanne dan denkt ze: ‘wees toch eens met jezelf bezig, en niet zo met anderen. Belast mij niet met jouw negativiteit’.

Bovendien gaat ze onbewust ook op Jeanne letten en misschien wel hetzelfde vinden. Waarmee ze dan ook oordeelt, terwijl ze juist vindt dat we niet moeten oordelen…

 

Andere klant, ander voorbeeld: Met verontwaardiging in haar stem vertelt Peggy over de divisiemanager, die openlijk een collega kleineert door op te sommen wat deze allemaal verkeerd heeft gedaan. Peggy vindt het zeer ongepast om op deze dominante manier een medewerker aan de schandpaal te nagelen. ‘Nota bene op die positie hoor je te weten hoe je met mensen omgaat’.

Je kunt niet zonder oordelen

Zowel Fien als Peggy spreken een oordeel uit. Niks mis mee. Sterker nog, we kunnen niet zonder oordelen. Een oordeel is jouw mening over een situatie of een persoon. Jouw oordeel zegt iets over hoe jij naar de wereld kijkt. Het is jouw waarheid. Jouw referentiekader.

Ik hoorde laatst een mooi voorbeeld hoe daar op een basisschool mee gewerkt wordt. De zes en de negen. Schrijf het cijfer 6 (of 9) op een vel papier en zet twee kinderen elk aan een kant van het vel. Vraag ze wat ze zien. De één zal zeggen ‘6’ en de ander ‘9’.

Oordelen is ook nuttig.  Om te overleven is het nodig dat we situaties inschatten. Als je dat niet doet kun je ook geen keuzes maken en grenzen stellen. Dan zou je volledig overgeleverd zijn aan de omstandigheden. Of aan anderen.

Tegen de ander is ook tegen jezelf

Oordelen kunnen positief of negatief zijn. En daar wordt het interessant. In het referentiekader van Peggy hoort de divisiemanager niet zo te handelen. Misschien zit collega Tamar er wel bij te denken ‘Wow, eindelijk iemand die zegt waar het op staat’.  Oordelen lijken over een ander te gaan, maar ze zeggen alleen iets over de persoon die het oordeel heeft. Oordelen veroorzaken emoties. Positief of negatief. Daar kunnen oordelen tegen je gaan werken. Heeft de divisiemanager ergens last van? Of Tamar? Het antwoord ligt voor de hand. Peggy heeft er last van.

Als je ergens last van hebt is het de moeite waard om jouw oordelen te onderzoeken. Zolang je oordeelt over de ander besteed je jouw energie aan ‘tégen de ander zijn’ in plaats van vóór jezelf en wat voor jou werkt. Zelfs als het gaat om zaken die de hele goegemeente moreel verwerpelijk vindt. Er gaat zoveel energie verloren in het ‘gelijk’ halen. Als je gekwetst bent en je krijgt je ‘gelijk’ dan is het nog maar de vraag of de hele wond geheeld is. Jij bent zelf de enige die de wond kan helen.

Vier vingers

We kennen allemaal de klassieker ‘als je met een vinger naar een ander wijst, wijzen er ook vier vingers naar jezelf. Wat zeggen jouw oordelen over jouzelf? En dan bedoel ik niet dat je vervolgens jezelf veroordeelt. De aandacht naar binnen keren, bezinnen en reflecteren om te onderzoeken wat er bij jou onderligt, vanuit een open houding, dat werkt zo bevrijdend.

 

Om welke behoefte gaat het?

Oordelen zijn vaak een afspiegeling van angst. De angst om niet goed genoeg te zijn, angst voor afwijzing of buitensluiting, angst voor kritiek. Om dit bloot te kunnen leggen heb je (jouw oordelen over) die ander zelfs nodig. Zij vormen immers de spiegel die je uitnodigt erin te kijken. Sommigen van ons doen zelf dat werk al voor de ander: dat zijn degenen die negatieve oordelen over zichzelf hebben. Uit angst dat een ander dat oordeel zou kunnen opvatten.

De meest effectieve manier om uit het veroordelen te komen is om in die spiegel te kijken. Je eigen angst onder ogen zien. Met compassie, want compassie verzacht de angst. En vanuit compassie kun je ook de behoefte gaan zien die onder de angst schuilt.

De behoefte om helemaal jezelf te zijn, om gezien te worden, de behoefte aan verbinding, aan waardering, aan geborgenheid. Menselijke basisbehoeften die we allemaal hebben.

De volgende stap is dan om na te gaan hoe je er op een constructieve manier voor kunt zorgen dat er in die behoefte wordt voorzien.

 

Fien, die het belangrijk vindt dat iedereen zichzelf mag zijn, gaat haar energie nu richten op hoe zij zichzelf kan zijn in plaats van op hoe Kees met anderen bezig is. Ze hoort en ziet Kees, en wijst hem niet af (veroordeelt hem niet) maar laat hem bij het tuinhekje staan, om vervolgens haar eigen tuintje te bewerken.  Ze laat hem niet binnen om haar tuin om te komen spitten.

Het oordeel van Peggy over de divisiemanager kan constructief werken doordat het haar helpt om dichtbij zichzelf te komen en te ontdekken welke waarden zij belangrijk vindt in haar leven en op de werkvloer. Die waarden zijn bepalend voor met wie en in welke omgeving zij graag wil zijn. De vraag die Peggy zichzelf stelt wordt dan: wil ik in een omgeving blijven werken waar andere waarden gelden? Dat antwoord hoeft niet per definitie ‘nee’ te zijn, dat is afhankelijk van in hoeverre er recht wordt gedaan aan haar andere kernwaarden.

Dat vraagt dus om zelfreflectie.

 

In deze wereld vol met oordelen (waarmee mensen zich dus staande houden) is het meer dan ooit belangrijk om bij jezelf te blijven. Nogmaals, oordelen is niet erg. Zolang je geen last ervaart. Echter, als er iets wringt, als je ergens door getriggerd wordt; check dan in bij jezelf. De ander kun je niet veranderen, je kunt wel nagaan wat het met jou doet. Stel jezelf de vraag wat dit oordeel, of het nu van jezelf over de ander, van de ander over jou, van jezelf over jezelf of zelfs van de ander over de ander is, zegt over wat belangrijk is voor jou. Welke behoefte ligt daaraan ten grondslag? Wat heb jij dus nodig? Wat betekent dat voor de keuzes die jij gaat maken?

Dit kun je alleen maar zelf doen. Niemand anders kan dat voor jou beslissen of bepalen.

Maar je hoeft het niet alleen te doen. Het is zelfs verdomd lastig om het alleen te doen. Daarom help ik je graag om de antwoorden in jezelf te ontdekken.

Ben jij daar klaar voor? Maak dan snel een afspraak voor een inzichtsessie.