Ouders zijn ook kinderen

Anders kijken naar (moeizame) familierelaties

 

Mijn ouders claimen me. Ik loop de benen onder mijn lijf uit voor ze en nog klagen ze dat ik te weinig tijd voor ze heb.

Mijn moeder heeft alleen maar commentaar op me. Niks is goed; hoe ik leef, hoe ik mijn kinderen opvoed, hoe ik me kleed…

De wil van mijn dochter is wet. Als ze iets wil trapt ze uiteindelijk zo’n scene dat ik uiteindelijk meestal toegeef. Anders houdt ze nooit op met schreeuwen.

Ik zie duidelijk dat mijn puberzoon niet lekker in zijn vel zit. Als ik daarnaar vraag krijg ik een grote mond (waar bemoei ik me mee) en dan zondert hij zich nog meer af. Hij zit alleen nog maar op zijn kamer en ik dring niet meer tot hem door.

 

De relatie tussen ouders en kinderen loopt niet altijd van een leien dakje. Familierelaties in de eerste lijn zijn complex en leiden vaak tot strubbelingen. Misschien herken je iets in bovenstaande voorbeelden? Of heb je jouw eigen issues als kind van je ouders en/of, als je zelf kinderen hebt, als ouder van je kind(eren).

Je eigen angsten, pijnen en onzekerheden spelen altijd op in de relaties met je ouders en kinderen. Om moeizame familierelaties te verbeteren moet je je eigen sh*t opruimen. Eerst even iets over hechting.

 

Hechting

Een pasgeboren baby is volledig afhankelijk van zijn verzorgers. Het kan zijn behoeften alleen kenbaar maken door te huilen. Geen enkele ouder kan in alle gevallen precies en zeker weten wat die behoefte is; heeft mijn kind honger of wil het geknuffeld worden? Ook als het kind leert praten is niet zomaar direct duidelijk wat het nodig heeft. Daar sta je dan als ouder, met al je goede intenties. Hoe consistenter ouders reageren op de behoeften van kinderen, des te veiliger zal het kind zich hechten. Die veilige hechting legt de basis voor emotionele stabiliteit in het latere leven.

Elke ouder wil zijn kind die veilige basis bieden. Maar ook ouders hebben dus hun angsten en onzekerheden. Vooral in deze ingewikkelde wereld waarin er veel op ons af komt kunnen (we als) ouders ook niet alles bevatten en dat is de voedingsbodem voor angsten en onzekerheden. Daar stralen ouders onbewust en onbedoeld iets uit van wat door kinderen wordt opgepikt en dat heeft weer invloed op de hechting van het kind. Ga maar na: als een kind signalen oppikt (en geloof maar dat kinderen dat doen, ook al denk je het als ouder nog zo goed weg te stoppen) dat de wereld onveilig is, dan heeft het veel kans om zelf ook angstig te worden.

Het is bovendien een illusie om als ouder te denken dat je het perfect kunt doen. Door slaapgebrek gesloopt en de wanhoop nabij kun je ook wel eens een heel sterk ‘nu even niet’ ervaren. En dat onbewust en onbedoeld op je kind overbrengen. Als moeder van een huilbaby weet ik er alles van. Emotioneel stabiel reageren zit er dan even niet in zeg maar. Dat is nog niet meteen een probleem, maar het kan wel gevolgen hebben als ouders (emotioneel) niet beschikbaar zijn voor hun kinderen. Of wanneer ouders onberekenbaar zijn in hun reactie, waardoor het voor het kind onvoorspelbaar is en dus als onveilig wordt ervaren. Dan kan er sprake zijn van een onveilige hechting, die de voedingsbodem is voor angsten en onzekerheden die in het latere leven flink in de weg kunnen (blijven) zitten. Of waarvoor een mechanisme wordt ontwikkeld om het niet te hoeven voelen.

 

Ouders zijn ook kinderen

De basis voor (een veilige) hechting wordt gelegd in de vroegste jeugd. Als je zelf kinderen hebt dan heb je ongetwijfeld het beste met hen voor op dit gebied. Geen enkele ouder begint de dag met de intentie om vandaag weer eens lekker uit te vallen tegen zijn kind. Geen enkele ouder neemt zich voor om vandaag eens helemaal voorbij te gaan aan de behoeften of gevoelens van zijn kind. Ook jouw ouders niet. Toen niet en nu niet. Ook jouw ouders hadden toen ze jou opvoedden hun angsten, twijfels en onzekerheden. En ook jouw ouders zijn het kind van hun ouders. Die het op hun beurt ook niet perfect hebben kunnen doen. Allemaal dragen we onbewust sinds onze kindertijd onvervulde behoeften met ons mee. En daar kunnen dus deukjes zijn ontstaan. Of misschien wel flinke kreukels. Samengevat noem ik dat altijd: het gedoe. Iedereen heeft zijn of haar eigen gedoe. Dat gedoe is terug te leiden naar (ooit) onvervulde behoeften.

Het kan zomaar gebeuren dat ouders onbewust hun behoeften via hun kinderen in proberen te lossen. Kinderen triggeren, ook onbewust, de behoeften van ouders. Een vader die het gevoel heeft tekort te schieten probeert zijn onzekerheid te compenseren door zijn puberzoon van alles te verbieden in de hoop zo de controle te behouden. Het effect is dat de zoon zich nog meer gaat afzetten tegen zijn in zijn ogen onredelijk strenge vader. Terwijl wat vader eigenlijk wil is er zijn voor zijn zoon als die hem nodig heeft als hij ergens onzeker over is.

Een moeder op leeftijd projecteert onbewust haar angst om aan haar lot overgelaten te worden op haar volwassen dochter die zelf ook een gezin heeft. Ze moppert en klaagt, waardoor ze haar dochter (en misschien ben jij dat wel) nog verder van zich afduwt en het risico om aan haar lot overgelaten te worden strikt genomen alleen maar groter wordt.

Op haar beurt hoopt die volwassen dochter op interesse en begrip van haar moeder, maar raakt ze direct geïrriteerd als haar moeder haar alweer belt op het tijdstip van de grootste spits in huis. Ze interpreteert het feit dat haar moeder juist op dit moment belt als een bewijs dat moeder zich totaal niet in haar verplaatst en haar dus niet werkelijk ziet (zoals dat vroeger ook al het geval was). Ieder zijn gedoe.

 

Hoe ga je om met het gedoe?

Familierelaties kunnen dus erg ingewikkeld zijn. Onbedoeld kun je in een dynamiek terecht komen van verwijten en irritaties terwijl je niets liever wilt dan een fijne relatie met elkaar. Hoe krijg je dat voor elkaar?

Een stelregel is dat jij het gedoe van de ander nooit kunt veranderen. Je kunt alleen aan de slag met je eigen gedoe. Verder is het van belang om onderscheid te maken tussen de relatie met je ouders en die met je kinderen. Systemisch gezien moeten behoeften van ouders nooit door kinderen worden ingelost.  Als je zelf de ouder bent helpt het om je bewust te zijn van deze dynamiek.

Vraag je in relatie tot je eigen kinderen af welk gedoe van jou invloed heeft op jullie contact. Verwacht dit niet van je kind. Jij bent degene die kan onderzoeken welke behoefte van jou eronder zit. Dit vraagt moed. Als jouw kind jou niet toelaat, durf je dan aan jezelf te erkennen dat je je afgewezen voelt? Ga na welke intentie je eigenlijk hebt. Stem daar je reactie op af. Benoem bijvoorbeeld dat je het lastig vindt om een goede ouder te zijn. Hiermee geef je de boodschap af dat het oké is om onzeker te zijn en dit bespreekbaar te maken. Benoem dat je er graag voor je puber wilt zijn en nodig hem of haar uit om bij je aan te kloppen. Blijf weg bij de vraag die je jezelf mogelijk stelt of je het wel goed doet. Dit is een destructieve vraag.

Hopen, verwachten of eisen dat je ouders zich bewust worden van hun aandeel naar jou toe werkt helaas niet. Als de relatie met je ouders moeizaam is, probeer hen dan niet te veranderen. Gaat je niet lukken. Een tip hierin is om je vader of je moeder in gedachten wat verder te plaatsen en denkbeeldig het lijntje tussen jullie door te knippen. Zeg daarbij in jezelf: jij daar met jouw gedoe en ik hier met mijn gedoe. Dat kan helpen om de reacties over en weer te plaatsen. Je gaat zien dat ook het gedrag van jouw vader of moeder te maken heeft met onvervulde behoeften. Daarmee geef je ook jezelf de ruimte om jouw eigen gedoe te onderzoeken en te benoemen. Het kunnen plaatsen van het gedrag van de ander is iets anders dan het goedkeuren. Door je bewust te zijn van de dynamiek wordt het  gemakkelijker om jouw grenzen aan te geven. Ik las laatst een prachtige quote om mee af te sluiten, ik weet helaas niet meer van wie (Iemand? Laat het me weten!):

Waar binding verbroken wordt kan verbinding ontstaan.

Ben jij klaar om de binding van je eigen gedoe te verbreken en de verbinding met je ouders en/of kinderen te verbeteren? De ervaring leert dat het in je eentje uitzoeken meestal niet werkt. Gelukkig hoef je het niet alleen te doen. Ik help je graag bij jouw zelfonderzoek. De ervaring leert dat het in je eentje uitzoeken meestal niet werkt. Gelukkig hoef je het niet alleen te doen. Je bent van harte welkom voor een vrijblijvende kennismaking.

Plan hier je afspraak voor een gratis sessie. Je kunt natuurlijk ook persoonlijk contact opnemen.