En hoe ook jouw brein zo zijn algoritmen heeft
Mijn lieve vriendin Ellen en haar lief Rudger zijn in de coronatijd de trotse en meer dan liefdevolle ouders geworden van een prachtige zoon. Dat moest natuurlijk wel gevierd worden, dus kwam er een babyshower.
Op een zonnige zondagmiddag togen wij naar het geboortefeest.
Dat moest wel een spectaculaire helicopterlanding worden
Ballonnen en strikjes aan het hek. Loper uitgelegd. Door gastheer naar onze tafel gebracht, waar voor elke genodigde een persoonlijke boodschap klaar lag. Koelers met drank. Catering. Wel wat decadent voor een babyshower, maar ja, bij Ellen is alles mogelijk. Zo is ze wel.
Er was en podium. Met bankjes gereserveerd voor de opa’s en oma’s.
Er zou een spectaculaire opening komen die we niet wilden missen, zo stond op de uitnodiging. ‘
Wordt zoonlief per helikopter gebracht? Het zou zomaar kunnen.
Ouders en zoon waren nog in geen velden of wegen te bekennen. Opeens was er wat geroezemoes. Dirk Zeelenberg liep over de (in dit geval blauwe) loper naar het podium. Voor wie hem niet kent; dat is die gezette man uit de serie Divorce (google hem maar even). Goh, ze halen er een bekende Nederlander bij. El zal hem wel kennen. Van haar zijn meer verhalen bekend over avonturen met celebs. Dat ze Dirk ook kent wist ik nog niet, maar ach, bij haar is alles mogelijk.
De nevenfunctie van Dirk Zeelenberg
Dirk betrad het podium en intussen werd er tussen de gasten toch wel druk gespeculeerd over wat er komen zou. En hoewel mensen achteraf zeiden wel eens gehoord te hebben van de nevenfunctie van Dirk moest hij het toch echt letterlijk uitspreken; hij was overgekomen om als buitengewoon ambtenaar van de burgerlijke stand het huwelijk te voltrekken tussen Ellen en Rudger. Zonder het te weten, zonder het te vermoeden zelfs (en zonder er op gekleed te zijn) waren we dus uitgenodigd voor hun bruiloft.
Behalve dat dit natuurlijk een enorme verrassing en een nog grotere eer was voor ons gaat dit verhaal ook nog ergens naartoe.
Want, is het niet wonderlijk hoe ons brein ons waanzinnig voor de gek houdt? Ik wist dat dit stel elkaar het jawoord wilde geven. Maar er kwam eerst een kind en dus werd de bruiloft op de langere baan geschoven. Alle tekenen, van de aankondiging van de spectaculaire opening op de uitnodiging, tot de strikken aan het hek , de tafelschikking, de bellenblaas, de catering, de bankjes, de loper, het podium…. Bij alles was er een nanoseconde dat mijn brein dacht; het zál toch niet….? En direct werden die pop-upgedachten weer de kop ingedrukt met een plausibele verklaring. Typisch Ellen en Rudger, vanwege de lockdown helemaal geen kraamvisite, dus logisch dat ze het nu groots aanpakken, ze zullen Dirk wel persoonlijk kennen (al is het vreemd dat ik daar nooit iets over gehoord heb tijdens uit de hand gelopen borrelavonden). Zelfs degenen die wisten dat Dirk buitengewoon ambtenaar is bekenden achteraf dat ze de link niet hadden gelegd.
Jouw brein maakt het kloppend
Want dat is dus wat ons brein doet. Op zoek gaan naar wat past in het plaatje. Het plaatje van wat we verwachten, wat we al kennen. We gaan ergens van uit, doen aannames (bijvoorbeeld dat we naar een babyshower gaan) en ons brein zoekt net zo lang tot het de ‘feiten’ bij elkaar gevonden heeft om ons plaatje kloppend te maken. Zo’n zelfde ervaring had ik toen er na een inbraak in een bijgebouw een raam stuk was en er enkele gekloofde houtjes uit de stapel stookhout onder dat raam over de grond verspreid lagen. Koortsachtig ging mijn brein op zoek naar een verklaring voor het gesneuvelde raam. Het moest de kat geweest zijn. Terwijl ik donders goed wist dat dat helemaal niet mogelijk was.
Dat wat er werkelijk aan de hand was was echter zo ver buiten mijn belevingswereld dat mijn brein het niet wilde aannemen.
Wereldmodel
Je brein heeft namelijk meer oog voor informatie die onze verwachtingen bevestigen in plaats van weerleggen. Dit wordt ook wel selectieve waarneming genoemd.
Lucas Derks en Jaap Hollander* schrijven hierover het volgende.
Op grond van onze zintuiglijke indrukken creëren we een beeld van de werkelijkheid, ofwel een model van de wereld. Ons wereldmodel bestaat uit overtuigingen, die gebaseerd zijn op generalisaties over meerdere ervaringen. We zien, horen, ruiken, voelen en proeven dingen en daarop baseren we ideeën over wat er is, hoe het is en wat ermee mogelijk is. Als de generalisaties eenmaal zijn gevormd gebruiken we de zintuiglijke weergaven als bewijs dat onze overtuigingen kloppen.
Enerzijds bepaalt wat we waarnemen dus hoe ons wereldmodel eruitziet, anderzijds bepaalt ons wereldmodel wat we waarnemen, welke selectie we maken uit mogelijke waarnemingen. Met andere woorden: ons wereldmodel zorgt voor waarnemingsfilters.
Die filters zijn handig, we kunnen namelijk onmogelijk alles waarnemen wat er is. We zouden totaal overspoeld raken met informatie die we onmogelijk kunnen verwerken. Dus maken we, grotendeels onbewust, een keuze welke informatie we binnenlaten. Op grond van ons wereldmodel.
Algoritmen
Zo had ik nog nooit van draaiduizelingen gehoord totdat ik er eind vorig jaar zelf last van had. Plotseling hoorde ik van alle kanten verhalen van mensen die het uit eigen ervaringen kennen…
Als iemand de opmerking maakt dat er tegenwoordig zoveel rode auto’s rijden ga je opeens overal rode auto’s zien, let maar op.
Je zou dus kunnen zeggen dat jouw brein volgens een mechanisme werkt dat vergelijkbaar is met de algoritmen waar social media platforms zo handig gebruik van maken. Die hoef ik denk ik niet uit te leggen.
 Als in mijn wereldmodel de overtuiging bestaat dat het te heet is om te kunnen werken (ja, deze is autobiografisch), dan neem ik elk signaal waar dat dit bevestigt. Dan voel ik elke zweetdruppel uitbreken, mijn hoofd bonken, hoe ik niet vooruit te branden ben en ik check aan de lopende band de thermometer.
Als ik in mijn wereldmodel naar een babyshower ga dan zoek ik onbewust naar signalen die passen bij een babyshower. Tekenen dat het ook anders kan zijn worden door mijn brein genegeerd of zo verbogen tot er een plausibele verklaring voor is.
Als het in mijn wereldmodel niet haalbaar is om een leuke baan te hebben waarin ik helemaal tot mijn recht kom dan doe ik er onbewust alles aan om dat te bewijzen.
Als ik in mijn wereldmodel niet over de juiste achtergrond, ervaring of kwaliteiten beschik om een bepaalde stap te zetten; idem.
Vul maar in wat het voor jou is.
Verandering mogelijk maken
Jouw wereldmodel is dus bepalend voor jouw werkelijkheid en wat je waarneemt. Het goede nieuws is dat je jouw wereldmodel kunt bijstellen.
Welke overtuigingen weerhouden jou van een beweging in de gewenste richting? Welk wereldmodel ligt daar aan ten grondslag? Ga eens op zoek naar bewijs voor het tegendeel. Is het bijvoorbeeld ooit al iemand met jouw achtergrond gelukt om een carrièreswitch te maken? Zijn er mensen die wel een leuke baan hebben waarin ze helemaal tot hun recht komen? Het antwoord op deze vragen is in mijn wereldmodel altijd ‘ja’.
Wat voor een ander kan, kan voor jou ook. Zet daarvoor de deur minstens op een kier.
Wil jij eens vrijblijvend sparren over de invloed van jouw wereldmodel op wat jij graag zou willen? Dan ben je van harte welkom voor een gratis sessie. Klik hier om een afspraak te maken.
*Lucas Derks en Jaap Hollander – Essenties van NP, sleutels tot persoonlijke verandering
0 Reacties