1,6 Miljoen werknemers in Nederland hebben last van burn-out klachten. Vorige week was het de Week van de werkstress waarin TNO weer de jaarlijkse factsheet* publiceerde met cijfers** over werkstress. Onder andere dit cijfers over burn-out klachten.
Die 1,6 miljoen komt neer op 20% van de werknemers in Nederland. Eén op de vijf dus. Zo groot is de kans dat jou, één van jouw collega’s of medewerkers betreft.
Laat ik meteen even iets verhelderen: deze werknemers met burn-out klachten ervaren stressklachten maar zijn over het algemeen (nog) gewoon aan het werk. Dat is geen reden om je geen zorgen te maken, want de vraag is: hoe lang nog? Medewerkers die langdurig burn-outklachten hebben zonder deze aan te pakken lopen het risico daadwerkelijk in een burn-out terecht te komen. Zoals 3% van de werknemers die daadwerkelijk aangeeft de beroepsziekte overspannenheid of burn-out te hebben. Zij zijn vaak daadwerkelijk uitgevallen. Een arts heeft vastgesteld dat zij de beroepsziekte overspannenheid of burn-out hebben.
Wanneer is er sprake van een burn-out?
Of er sprake is van een burn-out wordt vastgesteld door een arts. Omdat er geen wetenschappelijke consensus is binnen de beroepsgroep is het vaststellen van een burn-out helaas niet eenvoudig. Een eenduidige definitie is er ook al niet.
Ik noem hier de definitie die het Expertisecentrum Stress en Veerkracht hanteert: een burn-out is een Chronisch Stress Syndroom, dat een lichamelijke basis heeft. Het ontstaat als je lange tijd in ‘overdrive’ staat en te weinig uitrust. Hierdoor gaat je stresssysteem anders functioneren. Dat heeft vergaande gevolgen: diverse zenuwcentra in je brein, je hormoonhuishouding en immuunsysteem raken ontregeld, waardoor er psychische en fysieke klachten ontstaan.
Langzame roofbouw
Als er al geen wetenschappelijke consensus is en geen eenduidige definitie, hoe weet je dan of je een burn-out hebt? Dat is een tamelijk lastige. Vooral omdat je bij burn-outklachten als het ware meebeweegt met je klachten: je went aan je klachten en hebt niet in de gaten dat het niet goed gaat. Net als de kikkers die je in een pan water op het vuur zet en aan de kook brengt.
Zonder het in de gaten te hebben kom je in een gevaarlijke negatieve spiraal terecht. Je hebt weinig energie en bent vermoeid. In plaats van rust te nemen ga je door. Jouw stresssysteem levert extra energie, je kunt het zien als je reservetank. Je zet deze energie in om te overleven. Dit is kostbare energie, want deze vraagt juist om extra hersteltijd.
Neem je die hersteltijd (nog steeds) niet, dan blijft jouw stresssysteem dus bijspringen. Fysiek merk je dat aan een hogere hartslag, ademhaling, spierspanning en alertheid. Jouw lijf blijft ‘aan’ staan, ook als je wilt rusten. Ontspannen, en dus herstellen, wordt steeds moeilijker.
Jouw lichaam trekt dan de conclusie dat dit ‘het nieuwe normaal’ is. Het stelt zich in op deze nieuwe situatie van overactiviteit. Je raakt steeds vermoeider en ontwikkelt steeds meer cognitieve, fysieke, gedragsmatige en emotionele klachten.
Je went eraan
Klachten die je dus ook kunt ervaren als je (nog) geen burn-out hebt. Doordat je went aan de klachten en deze zo langzaam opbouwen heb je vaak niet in de gaten dat er zich een sluipmoordenaar in jou genesteld heeft. Bovendien vinden medewerkers met een vergroot risico op hun werk meestal erg belangrijk, zijn zij erg betrokken en hebben ze een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Zij hebben de neiging om zichzelf wijs te maken dat het van tijdelijke aard is en dat het wel goedkomt als ze nu even een tandje bijzetten. Bovendien worden sommige symptomen in ons ons huidige leven vaak beschouwd als ‘het hoort erbij’. We moeten met minder mensen hetzelfde werk doen, we hebben een druk leven, dus stressklachten en vermoeidheid horen er gewoon bij. Denken we.
Door blijven gaan met deze klachten zonder iets aan te doen is roofbouw plegen. Vaak dus (helaas) zonder dat je het in de gaten hebt.
Tot het op is
Tot het echt op is. Tot je je totaal leeg voelt en je nergens meer toe kunt zetten. Het moment dat je alleen nog maar kunt huilen of alleen nog maar kunt slapen. Dat je de straat niet meer op durft omdat je zeker weet dat iedereen aan jou kan zien dat je gefaald hebt (want zo voel je dat). Als je het ooit hebt meegemaakt dan weet je waar ik het over heb.
Op dat punt is het waarschijnlijk geen vraag meer en kan de beroepsziekte burn-out worden vastgesteld. Je herstelvermogen werkt dan niet meer. Je bent er dan echt wel een tijd zoet mee. Een burn-out kan in verschillende gradaties voorkomen en is voor iedereen anders. Gemiddeld duurt een burn-out 9 maanden. Er wordt wel gezegd dat het herstel van een burn-out evenveel tijd vraagt als de tijd dat je roofbouw hebt gepleegd. De periode dus dat je de burn-out hebt opgebouwd; de periode dat je ondanks je klachten bent doorgegaan. Vaak is dat bij mensen met een burn-out langer dan een jaar, soms nog langer.
Als je eenmaal op dat punt bent gekomen is zelf nadenken over een oplossing onmogelijk. Door de mist in je brein overzie je het niet meer. Dan heb je hulp nodig. Een burn-out gaat niet vanzelf over. Gewoon rust nemen is ook niet de oplossing. Het vraagt een actieve aanpak, waarin leren ontspannen en omgaan met jouw stressfactoren centraal staan. Dat vraagt om deskundige begeleiding.
Het tij keren
Beter is het natuurlijk om het niet zo ver te laten komen. Op weg zijn naar een burn-out is net zo ernstig. Het tij keren voordat je over het randje kiepert bespaart veel ellende. Daarvoor is het belangrijk om regelmatig bij jezelf in te checken en veranderingen in je gestel waar te nemen en vooral ook serieus te nemen. Als je in alle eerlijkheid naar jezelf meerdere van de onderstaande klachten bij jezelf herkent dat is het tijd om er iets mee te doen:
- Vermoeidheid gaat niet over
- Slaapproblemen
- Snel overprikkeld en over je toeren raken
- Niet (meer) tegen drukte kunnen
- Piekeren, een vol hoofd
- Slecht kunnen concentreren, geen focus hebben
- Emotionele labiliteit
- Niet tot rust kunnen komen
- Lichamelijke spanningsklachten (Hoofdpijn, duizeligheid, nek- en schouderklachten, spijsverteringsklachten, hartkloppingen etc)
- Je opgejaagd voelen
- Niet meer in je normale doen komen
Er iets mee doen is dan meestal meer dan een weekje vrij nemen, op vakantie gaan of leuke dingen doen. Dat kan je wel even afleiden, maar als je merkt dat daarna de klachten aanhouden dan mogen er zeker alarmbellen afgaan. Dat vraagt om een aanpak waarin onder andere je dagritme (afwisseling inspanning – ontspanning), bewegen, sociale steun en bewustwording van je patronen en grenzen aandacht krijgen. Dat hoe je niet alleen te doen; het werkt beter, sneller en efficiënter als je hulp inschakelt.
Herken je jezelf hierin en wil je hiermee aan de slag? Maak dan een afspraak voor een kennismakingsgesprek. Ik help je graag om er zelf mee aan de slag te gaan.
Bel me om een afspraak te maken of plan deze direct in via deze link.
*De factsheet Week van de werkstress 2023 gemist? Download ‘m hier.
**Deze cijfers zijn gebaseerd op de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2022. De NEA wordt uitgevoerd door TNO en CBS
0 Reacties