Het is onstuimig herfstweer. Er waait een windvlaag door mijn werkruimte als ze binnenkomt. Eenmaal aan de thee hebben we het nog even over het weer. ‘Het kan niet altijd zomer zijn’, zegt ze. Een mooie metafoor voor persoonlijke ontwikkeling. Het kan niet altijd zomer zijn.
De herfst is misschien ook voor jou een periode om de aandacht naar binnen te verleggen. Of juist om naar buiten te gaan en te genieten van de elementen. De natuur in.
Mens en natuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Mensen zijn onderdeel van de natuur.
Al voelt lang niet iedereen dat zo. Met alle risico’s van dien voor gezondheid en welbevinden.
Voor mij is het nu herfstvakantie. Die breng ik door in de Franse Ardennen. Met allemaal natuur om me heen. Een mooi moment om hier een blog over te schrijven.
Als je mij een beetje kent dan weet je dat ik veel natuur heb in mijn woonomgeving en dat ik meerdere keren per dag naar buiten ga. En dat ook mijn klanten adviseer: naar buiten en wandelen!
Dat is wel een heel simpel advies. Inderdaad, en daar hoef je me ook niet voor te betalen.
Het is voor mij makkelijk gezegd. En ook gedaan. Dat laatste blijkt sommigen nogal een dingetje. Je zou ze de kost moeten geven die zeggen ‘Jaha, dat zou ik eigenlijk meer moeten doen’. Als het woord ‘ja’ eruit komt in twee lettergrepen dan weet je al dat het ‘m niet gaat worden.
Het is zo eenvoudig dat het bijna een loze kreet lijkt. Grootmoeders wijsheid. Niks wetenschappelijks aan. Kijk, en dat laatste is dus niet waar. Steeds meer wetenschappers houden zich ermee bezig. Zo konden we het afgelopen jaar niet om Erik Scherder heen, hoogleraar neuropsychologie, die heel mooi uit de doeken kan doen waaróm bewegen goed is voor je immuunsysteem en voor je mentale welbevinden.
Bewegen is goed voor je, we weten het allemaal. Bewegen in de natuur is nóg beter. De onderbouwing hiervoor, en daarmee de inspiratie voor dit artikel, vond ik in een webinar over natuurintelligentie, verzorgd door Agnes van den Berg, omgevingspsycholoog en hoogleraar natuurbeleving in Groningen, gespecialiseerd in onderzoek naar natuur en gezondheid.
Veerkracht
Agnes start met een term uit de natuur: veerkracht. Veerkracht is het vermogen om psychisch en lichamelijk stabiel te blijven onder moeilijke of negatieve gebeurtenissen.
Deze moeilijke of negatieve gebeurtenissen uit je leven bannen is geen optie, daar heb ik al vaker over geschreven. Gelukkig zijn betekent ook niet dat er niks naars (meer) gebeurt in je leven.
Negatieve gebeurtenissen stellen je voor uitdagingen en hebben daarmee een effect op je gezondheid. Veerkracht betekent dan over de hulpbronnen beschikken om het negatieve effect van die uitdaging te beperken.
Eén van die hulpbronnen is de natuur.
Herstellend en buffereffect
Dat de natuur als hulpbron werkt blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, onder andere van Agnes van den Berg zelf. Die werking is tweeledig: herstellend en als buffer.
Herstellend heeft natuur effect op je stemming; door een kortstondig verblijf in de natuur laat je zorgen los, ervaar je vrijheid, vitaliteit en blijheid. In de natuur verblijven draagt ook bij aan stressreductie; het biedt ontspanning, je krijgt meer ruimte in je hoofd, een betere concentratie en meer focus. Daarnaast is er de lichamelijke component van het herstellend vermogen; hartslag, bloeddruk en bloedsuiker dalen, je maakt minder cortisol aan (het stresshormoon) en je ervaart minder pijn.
In de natuur zijn draagt dus bij aan het herstel van (chronische) stress, overspannenheid en burn-outklachten.
Regelmatig contact met de natuur heeft zelfs een bufferend effect. Op je mentale gezondheid, want depressie-, angst- en burn-outklachten verminderen. En je weerbaarheid en zelfvertrouwen nemen juist toe.
Je bouwt ook een ‘welzijnsbuffer’ op; je kwaliteit van leven gaat omhoog, je zelfredzaamheid neemt toe en je ervaart meer zingeving. En meer regie over je gezondheid. En ook het buffereffect heeft een fysieke component; je bent minder vatbaar voor diabetes, COPD, overgewicht en hart- en vaatziekten, je immuunregulatie wordt versterkt en er is een positief effect op je levensduur.
En voor de critici die opwerpen dat sommige mensen toch wel echt achteraan staan bij het uitdelen van geluk in het leven is er goed nieuws: Uit onderzoek blijkt het bufferende effect namelijk groter wanneer er meer stressvolle levensgebeurtenissen zijn (Wells & Evans, 2003)
Verklaringen
Naast onderzoek naar de effecten van contact met de natuur wordt er ook volop onderzoek gedaan naar verklaringen voor deze effecten.
- Biofilie
Zo is er de verklaring die wordt aangeduid met de term biofilie. Lettelijk betekent deze term ‘houden van het leven’. Mensen, als onderdeel van de natuur, hebben een aangeboren neiging om verbinding te zoeken met de natuur en met andere levensvormen.
- Zachte fascinatie
Natuur trekt ook als het ware automatisch onze aandacht. De grilligheid, bewegingen en zichzelf herhalende vormen (bestudeer maar eens een blad, een doorgezaagde boomstam, de tekening van een vlinder, een framboos, de pluisjes van een paardenbloem… zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan). Dit fenomeen wordt in de literatuur aangeduid als ‘zachte fascinatie’. Er is sprake van zachte fascinatie als er naast de aandachtvragende gebeurtenis of omgeving nog gelegenheid is tot reflectie, bijvoorbeeld nadenken over onopgeloste problemen of filosoferen over de doelen en prioriteiten in het leven (Kaplan & Kaplan, 1989)
- Trotseren sterkt het zelfvertrouwen
Een stromende rivier oversteken, weer en wind trotseren, een berg beklimmen, in het donker je weg vinden, oog in oog staan met een eng beest en dat blijken te overleven… De natuur boezemt ons angst in, maar deze angst trotseren sterkt het zelfvertrouwen en de weerbaarheid. Psychisch, maar ook fysiek: direct contact met natuur zorgt voor verrijking van onze darmflora en een betere regulatie van het afweersysteem.
- Vrijheid
Daarnaast heeft het ‘in de natuur zijn’ voor de meeste mensen een associatie met vrije tijd. Even los van het alledaagse leven en werk, even niet bezig zijn met verplichtingen. Een aangeleerde, positieve associatie dus. Maar ook het besef dat we zelf deel uitmaken van dat grote geheel, dat zo ingenieus in elkaar zit… Menigeen wordt er stil van en slaagt erin zaken in een betekenisvolle context te plaatsen.
Driemaal daags natuur
Meer natuur is minder stress. Het recept bij stressgerelateerde klachten luidt dus: driemaal daags natuur.
De effecten daarvan zet ik graag even op een rijtje:
- meer bewustzijn van het hier en nu (zorgen gaan namelijk altijd over het verleden of over de toekomst en ontvoeren je dus uit het moment)
- meer zin om iets te doen
- meer mildheid en acceptatie (en dus rust in je hoofd)
- meer (zelf)vertrouwen
- meer tevredenheid met het leven
Ik neem bijna aan dat je dit artikel al opzij hebt gelegd om direct de natuur op te zoeken. Zo niet, waar wacht je nog op?
Je hoeft niet in een natuurgebied te zijn om natuur te ervaren. Natuur is ook: naar de wolken kijken, een moestuintje, plantjes stekken, de seizoenen en de elementen beleven. Open een raam en voel de wind of de zon op je huid. Zet een plant in je vensterbank en kijk eens goed hoe deze in elkaar zit. Natuur is overal. De natuur is voor iedereen beschikbaar. Een bron waar je altijd uit kan putten. En nog gratis ook.
Kanttekening
Natuur is heilzaam. Dat wist je al. Nu weet je ook waarom. Doe er je voordeel mee. Ik kan het je van harte aanbevelen. Uit eigen ervaring. Maar toch even een kleine kanttekening. Zoals hierboven aangegeven is de natuur een hulpbron. Er zijn er meer. En soms is er ook meer nodig. Sociale contacten, innerlijke hulpbronnen, een expert op een bepaald gebied, een arts, een behandeling, andere gewoonten. Bij dat laatste kan een coach een hulpbron zijn. Bijvoorbeeld als je je al 723 keer hebt voorgenomen om driemaal daags contact met de natuur te hebben, maar het telkens weer blijft bij voornemens. Dan kan het de moeite waard zijn om jouw mechanismen te onderzoeken die je ervan weerhouden om je aan dit recept te houden en die cirkel te doorbreken.
En ook in coaching kunnen we de natuur in: slaan we twee vliegen in één klap.
Benieuwd wat ik voor je kan betekenen? Je bent van harte welkom voor een gratis sessie.
0 reacties