Problemen, problemen

Problemen. We hebben er genoeg van. In de dubbele betekenis van de voorgaande zin. Daarom nog een blog over problemen.
Want we besteden zoveel aandacht aan problemen; je zou haast denken dat we niet zonder kunnen. Toch zeg je waarschijnlijk volmondig ja op de vraag of je jouw problemen opgelost wilt hebben. Lees verder voor een andere kijk op jouw problemen. En oplossingen.

Focus op het probleem of op de oplossing?

Mijn probleem is dat ik nog niet helder heb hoe ik dit artikel over problemen goed op papier ga zetten. Gedachten als ‘ik heb geen inspiratie’ of ‘het is vandaag geen goede dag om een blog te schrijven’ passeren de revue. Als ik dergelijke gedachten volg weet ik waar het straks eindigt: dan stop ik ermee en ga ik iets anders doen. Dat lost mijn probleem echter niet op. Maakt het alleen groter. Want als ik nu niet doe wat ik met mezelf heb afgesproken dan ben ik straks waarschijnlijk boos op mezelf, voel ik me een niksnut. En zo kan het van kwaad tot erger worden. In plaats daarvan leg ik de focus op het oplossing. Die voor mij nu zit in gewoon gaan schrijven.

Solve the problem or leave the problem. Don’t live with the problem. Een quote (die aan verschillende bronnen wordt toegeschreven, de werkelijke bron is mij onbekend) die ik laatst heb gebruikt op een Dinspiratiedag* en die hier wel eens herhaald mag worden. Hoe snel trappen we niet in de valkuil om ons volledig met het probleem te identificeren?

Het werkelijke probleem

Het is dus handiger om aandacht te besteden aan de oplossing dan aan het probleem. Maar wacht even, het probleem heeft ook aandacht nodig. Want als je direct aan de slag gaat met de oplossing is het de vraag of je het werkelijke probleem aanpakt. We zijn vaak bezig met het oplossen van het verkeerde probleem.
Russel Ackoff, auteur van ‘The art of problem solving’ zegt het als volgt:
“Successful problem solving requires finding the right solution to the right problem. We fail more often because we solve the wrong problem than because we get the wrong solution to the right problem.”

Stel jezelf eerst altijd de vraag: Ís het wel echt een probleem? Verrassend veel problemen verdwijnen als sneeuw voor de zon. En als je constateert dat het écht een probleem is, dan is de volgende vraag van cruciaal: wat is preciés het probleem?
Iemand benoemt bijvoorbeeld een probleem als:

– ik heb moeite met onderhandelen
– ik weet niet wat ik moet doen om weer plezier in mijn werk te krijgen
– ik heb geen goed CV
– ik kom niet aan mezelf toe
– ik heb zo’n last van de negativiteit van anderen

Weet jij wat er precies wordt bedoeld met deze uitspraken?

Dan terug naar jou. Wat is op dit moment jouw grootste probleem? Of uitdaging, zo je wilt.
Het is belangrijk om het werkelijke probleem te achterhalen. Als je het niet kunt omschrijven kun je namelijk ook niet aan de slag met oplossen. Het is dan de vraag of het een probleem is, of een excuus. Daar mag je even over nadenken.

Het werkelijke probleem leg je bloot door jezelf de vraag te stellen: waarom is het probleem nog niet opgelost? Blijf dat doen zolang je er nog een omdat-antwoord op kunt geven. Je laatste omdat-antwoord brengt je bij het werkelijke probleem. Én geeft je de sleutel naar de oplossing.
Een simpel voorbeeld: je kraan lekt. Al een hele tijd. Je ergert je groen en geel. Een probleem.
Waarom heb je het probleem nog niet opgelost? Omdat je de loodgieter nog niet gebeld hebt. Dat is meer het probleem dan de lekkende kraan. Waarom heb je dat probleem nog niet opgelost? Omdat je er tot nu toe niet de tijd voor hebt genomen. Dát is je werkelijke probleem.
En de sleutel naar de oplossing.

Is het op te lossen?

De meeste problemen zijn op te lossen. Hoe groot of hoe klein het probleem ook is: er is voor alles een oplossing. En als er écht, écht, écht geen oplossing mogelijk is; leave the problem. Oftewel, dan heb je er blijkbaar geen invloed op, dus dan kun je je er maar beter niet druk over maken.

Moet jíj het oplossen?

Is het probleem wel op te lossen, dan is de vraag of jij zelf de aangewezen persoon bent om het op te lossen. In veel gevallen kun je er beter hulp bij inschakelen. Tenzij je zelf heel handig bent in installatietechniek bel je voor de lekkende kraan toch ook een loodgieter.
Ja logisch, dat zijn praktische problemen waar anderen nu eenmaal meer verstand van hebben. Ik hoor het je bijna denken. Maar als het nu om een meer psychisch probleem gaat? Als je jezelf bijvoorbeeld iets niet gunt. Je druk maakt over de reactie van een ander? Als je bang bent om in het diepe te springen? Als je blijft twijfelen?

Ik ken hele bevolkingsgroepen die dan vinden dat ze het zelf moeten oplossen. Als het probleem (en dus ook de oplossing) bij jezelf ligt kan een ander het inderdaad niet voor je oplossen.
Dat betekent echter niet dat een ander je er niet bij kan hélpen.
Een ander inschakelen om je ergens mee te helpen staat gelijk aan het zelf oplossen. Je neemt namelijk de verantwoordelijkheid voor het aanpakken van het probleem. En dat is in geval van bovengenoemde problemen geen overbodige luxe. Het probleem zit ‘m dan namelijk vaak in het denken. Je breekt je wel het hoofd over hoe je het op kan lossen, maar je ziet geen opties. Omdat je met het denken dat het probleem heeft veroorzaakt, het probleem niet kunt oplossen, zoals ik Einstein al vaker heb geciteerd. Een ander kan je helpen om er anders naar te gaan kijken, waardoor je wel oplossingen gaat zien.

Op welk level ligt het werkelijke probleem?

Hierboven maak ik onderscheid tussen praktische problemen en wat ik voor het gemak maar even psychische problemen noem. Uiteraard is het niet zo zwart-wit. Neem het probleem ‘ik heb geen goed CV’. Ga je dat afpellen dan kom je misschien uit bij het werkelijke probleem dat je niet weet hoe een goed CV er vandaag de dag uitziet. Dat vraagt om andere hulp dan als het werkelijke probleem blijkt te zijn dat je niet kunt benoemen wat jouw toegevoegde waarde is op de arbeidsmarkt. Of, weer een iets andere: als je het gevoel hebt dat je niks te bieden hebt.
Pel je probleem zo ver af als nodig is. Doe dat in elk geval als jouw probleem iets te maken heeft met geld of tijd.

Dus; heb jij een probleem?
Stel jezelf deze cruciale vragen:
Wat is het werkelijke probleem?
Is het op te lossen?
Kun jij het (zelf) oplossen?

Nu ik zo lekker aan het citeren ben, sluit ik graag af met de volgende, met dank aan Berthold Gunster van Omdenken, van wie ik het mooie stroomschema zelfs ingelijst heb:

Heb je een probleem?
Nee? Maak je dan geen zorgen.
Ja? Kun je er iets aan veranderen?
Nee? Maak je dan geen zorgen.
Ja? Maak je dan geen zorgen.

Mogelijk heb je een probleem waar je met mijn hulp iets aan kunt veranderen. Maak je dan geen zorgen; maak een afspraak voor een gratis inzichtsessie.

*Elke dinsdag een inspirerende quote op mijn facebookpagina