Of in welke sturende modus dan ook. Je komt op de wereld met jouw eigen unieke materiaal, in de meest zuivere vorm, jouw pure essentie.
Van je ouders en opvoeders krijg je vervolgens heel wat boodschappen mee. Boodschappen die meestal voortkomen uit hun eigen normen en waarden en dus iets zeggen over wat -in hun belevingswereld- hoort en niet hoort. Als kind pik je dat onbewust op als een voorwaarde om liefde, aandacht en waardering te krijgen.
Als ik mijn best doe vindt mama mij lief.
Als ik voor anderen zorg word ik gewaardeerd.
Als ik sterk ben hoor ik erbij.
Als ik alles perfect voor elkaar heb doe ik ertoe.
Als kind trek je jouw conclusies en zo ontwikkel je mechanismen om te voorzien in jouw, geheel menselijke, basisbehoefte aan erkenning. Deze mechanismen zijn vaak heel helpend. Vanuit de boodschap ‘doe je best’ ontwikkel je bijvoorbeeld doorzettingsvermogen en de boodschap ‘jij redt je wel’ leert je jouw eigen boontjes te doppen.
Niks mis mee. Toch?
Drivers
De Transactionele Analyse gaat ervan uit dat de conclusies die in onze jeugd over onszelf en onze omgeving trekken onze keuzes en beslissingen later sterk beïnvloeden. En daar is inderdaad niks mis mee. Totdat de mechanismen en patronen tegen je gaan werken. In de Transactionele Analyse worden deze mechanismen ‘drivers’ genoemd. In stress of onder druk kunnen deze drivers averechts gaan werken. We schieten dan als het ware door; je gaat nóg iets meer je best doen om alles perfect in orde te krijgen, nóg een tandje bij zetten, nóg iets meer rekening houden met anderen… Dat doe je om het nare gevoel, de onrust te beteugelen, maar het gekke is dat het van kwaad tot erger wordt.
Onder druk werken de drivers als belemmerende overtuigingen. De overtuiging dat je alleen oké bent als je voldoet aan…vul maar in. In de illusie dat je jouw bestaansrecht moet verdienen stel je jezelf onbewust voorwaarden. Maar wanneer is er aan die voorwaarde voldaan? Precies: nooit. In de doorgeschoten drivermodus ben je niet meer in staat om te bepalen wanneer het goed genoeg is. Jouw heldere denken wordt gedwarsboomd door de drivers. Met jouw drivergedrag probeer je weer grip te krijgen, maar door heel hard te proberen te zijn wie je denkt dat je moet zijn raak je er alleen maar verder van verwijderd.
Welke drivers zijn er
De drivers werken voor iedereen anders, maar grofweg onderscheidt Transactionele Analyse de volgende 5 drivers:
Doe (de ander) een plezier De boodschap hieronder is dat je alleen oké bent als je de ander behaagt en je dienend opstelt. Pleasegedrag vertonen en jezelf wegcijferen zijn doorgeschoten vormen. Je leert niet om goed voor jezelf te zorgen en op te komen.
Wees sterk De boodschap die je vanuit deze driver meekrijgt is stel je niet aan, je bent toch geen mietje. Je verinnerlijkt de boodschap dat je alleen oké bent als je alles zelf oplost en je eigen gevoelens onderdrukt. Je kunt alles aan, voelt een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en gaat door tot je erbij neervalt en vraagt geen hulp (want dat is zwak).
Doe je best Ben je opgevoed met deze boodschap dan heb je geleerd dat het belangrijk is om je in te spannen. Je bent welwillend en gaat enthousiast aan de slag, maar voor het resultaat heb je minder oog (en belangstelling). Je pakt alles aan, maar afmaken is nogal eens een ‘dingetje’. Je verdoezelt dat door je te beroepen op dat je toch zo je best hebt gedaan…
Maak voort Als dit jouw voornaamste driver is heb je geleerd op te schieten. Treuzelen is uit den boze, want tijdverspilling. Je verzet bergen werk en er kan altijd nog wel iets meer bij. De keerzijde is dat je opgejaagd raakt en jezelf voorbij rent, waardoor je fouten gaat maken. Aan het contact met jezelf ga je snel voorbij.
Wees perfect De boodschap is dat je niet oké bent als je fouten maakt. Je legt de lat hoog en zorgt dat alles perfect voor elkaar is. En je hébt het ook goed voor elkaar. Maar je ziet ook precies wat er allemaal nog niet perfect is. En dat is altijd heel veel. Soms zo veel, dat het verlammend werkt en je er niet eens meer aan begint. Want stel je voor dat het mislukt.
Signalen herkennen
Drivers kunnen dus helpend zijn om iets voor elkaar te krijgen door je kwaliteiten in te zetten. De drivers zelf zijn echter altijd negatief, want voorwaardelijk; het is alleen oké als… Als drivers de overhand nemen kan dat grote gevolgen hebben, zoals apathie of een burn-out. Om onnodige schade te voorkomen helpt het om de signalen tijdig te herkennen. Het is net als met een lekke band; negeer je het en rijd je ermee door dan is de schade als snel niet meer te overzien. Leg je er een reserveband op, dan kom je misschien nog wel thuis, maar dan moet er toch echt iets gebeuren.
Voorkom dat jouw drivers (nog meer) schade aanrichten. Ga eens bij jezelf na welke neiging je hebt als je onder druk staat. Of vraag aan mensen om je heen wat zij jou zien doen als je gestrest bent. Welke drivers herken je?
Wat kun je dan doen om doorgeschoten drivergedrag te neutraliseren?
Als je merkt dat je doorschiet in drivergedrag en je bewust bent van hoe dit bij jou werkt kom je weer in balans door de aanvullende kant in te zetten. Met de zogenaamde ‘allowers’ geef je jezelf permissie om terug te schakelen, zodat je de regie weer neemt en weer in je kracht komt.
Deze allowers of permissies zet je in door in plaats van te denken ik moet: ik MAG… Deze vul je verder in met een bij de drivers passende permissie:
Doe (de ander) een plezier EN vergeet jezelf niet, voorzie ook in jouw eigen behoeften
Wees sterk EN houd rekening met wat je voelt, durf kwetsbaar te zijn
Doe je best EN doe dingen die je graag doet, vier je successen
Maak voort EN neem de tijd, zorg voor voldoende rust en ontspanning
Wees perfect EN: goed is goed genoeg , fouten maken mag
Welke drivers herken jij bij jezelf? En waar en wanneer schiet je erin door? Ga aan de slag met de inzichten en handvatten uit dit artikel. Soms zit het een laagje dieper en is er meer nodig. Ontdekken wat een professioneel coach daarin voor je kan betekenen? Je bent van harte welkom voor een vrijblijvende inzichtsessie.
En vooral voor degenen die zich sterk herkennen in de ‘wees sterk’ driver: vraag hulp! Je hoeft niet alles alleen te doen.
Bronnen:
Serie artikelen van Jildou Oostenburg op Stressedout.nl https://www.stressedout.nl/transactionele-analyse-drivers-wat-drijft-mij-en-maakt-mij-kapot/
Transactionele Analyse, het handboek – Ian Stewart & Van Joines
0 Reacties