Dualiteit; groei dankzij tegenstellingen

“Maar wat nou als… ?”
“Dat zien we dan wel weer.”
“Maar stel nou dat het misgaat?”
“Het komt wel goed.”

Ken je dit soort conversaties? Gesprekken waarin twee personen tegenover elkaar lijken te staan. De één wijst op de risico’s en de ander maakt zich niet druk. Het zou een gesprek kunnen zijn aan onze keukentafel (waarbij ik dan de criticus ben). Hoe harder de één bij zijn perspectief blijft, des te meer heeft de ander de neiging om het tegengestelde standpunt te berde te brengen.
Laat je dit gebeuren dan kom je onherroepelijk op een punt dat het onverenigbaar lijkt.

Wie buitengesloten wordt bonst op de deur

Wat beiden in dit geval doen is (het standpunt van) de ander niet toelaten. Buitensluiten dus. En dat wat buitengesloten wordt gaat nog harder op de deur bonzen. Als het gaat om tegenstellingen tussen mensen dan worden die niet structureel beslecht door bovengenoemde manier van communiceren. Er is een tegenstelling en je kiest voor óf het één, óf het ander.
Overbodig om te uit te leggen dat dit tot flinke conflicten kan leiden.

Zo werkt het ook in jezelf. Leef jij bijvoorbeeld vooral vanuit de boodschap ‘ik moet sterk zijn’ dan is de kans aanzienlijk dat je zwakte afwijst, dus buitensluit.
Ben je een doorzetter die koste wat kost de eindstreep zal halen, dan komt stoppen waarschijnlijk niet in je woordenboek voor. Stoppen heeft dan bijvoorbeeld de negatieve bijsmaak van opgeven of luiheid voor jou. En dat zit niet in jou.
Dat wil zeggen: je staat het jezelf niet toe. Je wilt niet dat er ook een deel van jou is dat lui is. Of kwetsbaar. Ook dat kan tot een conflict leiden. Een innerlijk conflict. Het onder water blijven duwen van die bal (die symbool staat voor het deel in jezelf dat je afwijst) kost energie.
Toch kan het ene uiterste niet bestaan zonder het andere uiterste.

Dualiteiten

Het leven bestaat uit tegenstellingen. Uit dualiteiten.
Licht en donker.
Oorlog en vrede.
Geluk en ongeluk.
Controle en loslaten.
Goed en kwaad.
Succes en mislukking.
Dader en slachtoffer.
Waar en onwaar.
Gedachten en gevoel.
Kracht en kwetsbaarheid.
Geven en nemen.
Enzovoort…

Het één kan niet bestaan zonder het ander. Zonder oorlog geen vrede. Wie geen ongeluk kent, kent ook geen geluk. Als iemand heel rationeel is wil dat niet zeggen dat hij geen gevoel heeft.
‘Met de uitvinding van het schip werd ook de schipbreuk uitgevonden’ is een uitspraak van Paul Virilio die in dit verband een net iets andere insteek heeft. Ook de moeite waard om eens te laten bezinken. Nee, dit is geen opzettelijke woordspeling…

Bestaansrecht

Het bestaan van het ene uiterste geeft het bestaansrecht aan het andere uiterste. Als twee kanten van dezelfde medaille. Draai je deze om, dan wordt de voorkant de achterkant en vice versa. En waar in dat omdraaien gebeurt dat precies? Wie het weet mag het zeggen.
Ik vergelijk het ook wel met een driedimensionaal yin-yang symbool: als een bal met zwart en wit, waarbij in het witte deel ook weer een zwart balletje zit en in het zwarte deel een wit balletje.
Jouw lichtkant en jouw schaduwkant zitten dichter bij elkaar dan je misschien denkt.

Kijk maar eens of je het zwart en wit, en hoe dit met elkaar verweven is, kunt herkennen in het volgende voorbeeld.
Claar was als kind een spontane, expressieve spring-in-het veld die, tot ergernis van haar ouders, op feestjes graag een showtje weggaf. Steevast werd ze daarin afgeremd met de boodschap ‘hou je eens gedeisd, niet zo alle aandacht naar je toe trekken’. Langzamerhand heeft ze afgeleerd om op de voorgrond te treden. Ze hield zich keurig gedeisd (want dan kreeg ze waardering van haar ouders). Je kop boven het maaiveld uitsteken kreeg voor haar een negatieve bijsmaak. Ze ontwikkelde daarentegen de kwaliteit om zich bescheiden op te stellen. Deze zet ze volop in nu ze volwassen is. Maar ergens zit in haar nog wel dat spontane en expressieve kind. Kun je je voorstellen wat er zou gebeuren als ze dat deel van zichzelf niet langer zou afwijzen?

Erkenning geeft rust

Als er een conflict is dan zie je dus heel duidelijk twee tegengestelde kanten. Blijven strijden voor één van die kanten is geen oplossing. Het put je alleen maar meer uit. De rust zal wederkeren als je in je hart ruimte maakt voor beide kanten. Erkennen dat die andere kant er ook is geeft rust. Dat is overigens niet hetzelfde als ‘overlopen’ naar de andere kant of doorschieten in het andere uiterste. Het gaat om het zien van die andere kant. Erkennen dat die er ook is. Als je gaat zien dat jouw schaduwkant er ook is en deze er laat zijn dan geeft dat vrede in jezelf. En ruimte voor groei.

Zoals Bateson ooit zei: ‘Wisdom comes from sitting together, discussing the differences, without the intent to change them’.

Dualiteit hoort bij het leven. Dualiteit geeft betekenis aan het leven. Dualiteit is er altijd en overal. Dat hoef ik in deze tijd niet toe te lichten. Het toelaten van de tegenstelling maakt het leven compleet. Het toelaten van de tegenstelling in jezelf maakt jou ‘heel’.

Het plantje groeit niet van de zon alleen; het heeft ook regen nodig.

Welke tegenstellingen herken jij in jezelf? Welke kant heeft jouw voorkeur? Wat zou het jou brengen als je de ‘andere kant’ niet langer afwijst?

Heb jij een innerlijk conflict waar je zelf niet uitkomt? Als onafhankelijk, professioneel coach kijk ik graag met je mee. Je bent van harte welkom voor een vrijblijvende kennismaking.