De ridder en het zorgenvriendje

Hoe te stoppen met je overmatig zorgen maken

Je doet gewoon je ding, je bent aan het werk, onderweg, doet boodschappen, klaart een huishoudelijke klus en plotseling… BAM; je maakt je zorgen. Want er kan natuurlijk altijd één of andere gek de school van je kinderen binnenwandelen en om zich heen gaan schieten. Je partner kan een ongeluk krijgen. Je hebt die ene vriendin nog niet gebeld, straks is ze boos op je. Die aanhoudende hoofdpijn, misschien is er wel iets heel erg mis. Dat gesprek met je leidinggevende ging niet zoals je hoopte, doe je je werk eigenlijk wel goed? Je zag afgelopen weekend wel dat je ouders weer verder achteruit zijn gegaan, je zou er eigenlijk vaker naartoe moeten, maar waar moet je in hemelsnaam de tijd vandaan halen? De dure decembermaand is weer aangebroken; ga je het financieel wel redden? En volgend jaar dan? Misschien raak je je baan wel kwijt.

Herken je dat? Zo is er niets aan de hand, en van het ene op het andere moment zit je in een negatieve spiraal van niet te stoppen doemgedachten. Voor je het weet nemen je zorgen jou volledig in beslag. Zorgen hebben de neiging om zich sneller te vermenigvuldigen dan een gemiddelde konijnenfamilie.
Dat je daar niet vrolijker en gezonder van wordt hoef ik je niet uit te leggen.
Doorbreek deze spiraal.

Sommige zorgen zijn goed voor je

Stel je voor dat je van huis bent gegaan, de tank van je auto is bijna leeg, dus onderweg moet je nog even langs het tankstation. Dan bedenk je opeens dat je portemonnee nog thuis op het aanrecht ligt. Deze gedachte kan je zorgen baren, maar is zeker helpend. Nu kun je nog omdraaien en je portemonnee oppikken. Je voorkomt daarmee dat je een half uur rijden van huis met een lege tank en zonder geld langs de weg komt te staan. Niks mis mee.
Zorgen om de presentatie of dat examen van volgende weken kunnen je aanzetten tot een goede voorbereiding. Zorgen om een kwaaltje motiveren je om een afspraak te maken bij de huisarts.
Sommige zorgen zijn helpend. Maak onderscheid tussen deze zorgen en getob over situaties waar je geen invloed op hebt. Deze twee vragen helpen je bij plotselinge piekergedachten:

1. Kan het écht zo zijn?
2. Kan ik er iets aan veranderen?

Als het antwoord op vraag 1 ‘nee’ is: gefeliciteerd! Je mag er per direct mee stoppen.
Als het antwoord op beide vragen ‘ja’ is, dan hoef je je geen zorgen meer te maken; de oplossing is nabij. Doe wat je te doen hebt.

Iets lastiger wordt het als het antwoord op de eerste vraag ‘ja’ is en het antwoord op de tweede vraag ‘nee’. Dan hebben we te maken met een gevalletje beren op de weg of doemdenken. Dat zijn zorgen die niets te maken hebben met de realiteit. Nu roep je als doorgewinterde doemdenker misschien: ‘Ja maar, het moet wel realistisch blijven. Het kán toch echt zo zijn!’. Ja, dat kan inderdaad. En ook zijn er nog honderdduizend andere scenario’s.
De realiteit is wat jij tot jouw realiteit maakt. Als jij je zorgen blijft maken over iets waar je geen invloed op hebt, dan is dat jouw realiteit. Niet het scenario dat zich in jouw hoof afspeelt.

Gevolgen voor je gezondheid

Het verband tussen piekeren en gezondheidsklachten mag duidelijk zijn. Ga voor de aardigheid maar eens na welke uitdrukkingen we kennen die voor zich spreken; iets op de lever hebben, wat kun je niet aanzien, iets niet kunnen verteren, het ergens benauwd van krijgen, ergens wakker van liggen, het op je heupen hebben enzovoort. Al dat doemdenken kan leiden tot allerlei aandoeningen. Dat hoef ik denk ik niet voor je uit te tekenen.

Snapt die ander het dan echt niet?

Een ander ongewenst effect is wat het met je relatie(s) kan doen. Ga maar eens na wat je herkent in het volgende: je maakt je ergens zorgen over en bespreekt je zorgen met je partner. Deze reageert vervolgens helemaal niet zoals je zou willen. Wat je als piekeraar namelijk het liefst wilt is bevestiging. Bevestiging dat het inderdaad allemaal heel erg is, of dat jouw (zwarte) kijk inderdaad realistisch is. Het liefst met een bedankje dat je de ander – en de wereld- hebt weten te behoeden voor al dat onheil. Maar niets van dat al. Want wat je krijgt lijkt waarschijnlijk meer op een geërgerd ‘doe toch niet zo moeilijk’. Nou ja, zeg! Snapt die ander het dan echt niet?

Het is een vreemd mechanisme, die oncontroleerbare neiging van de piekeraar om anderen mee te willen sleuren in het doemdenken. Op de korte termijn leidt het misschien tot ‘gedoe’; je voelt je onbegrepen en bent teleurgesteld. Wees er echter maar blij mee dat de ander niet mee gaat in jouw zorgen. Als je zo goed bent in scenario’s bedenken, probeer dan deze eens: Hoe gaat de wereld er uitzien als we elkaar allemaal meetrekken in die negatieve spiraal…?

Angst is geen intuïtie

De donkere gedachte die zich in je hoofd heeft genesteld is soms zo hardnekkig, dat je bijna zeker weet dat het niet anders kan dan dat het rampscenario werkelijkheid wordt. Je vóélt het gewoon aan je water. Ten onrechte noem je het dan intuïtie.. Het is niets anders dan angst. Angst die je in de ogen zult moeten kijken om verder te komen.

Maak kennis met de ridder

Veel van mijn klanten bij wie dit speelt hebben al kennis gemaakt met de ridder. Deze heer in harnas komt ongevraagd aan gegaloppeerd terwijl jij gewoon je ding doet. Hij ontvoert je uit het hier-en-nu, naar een moment in de toekomst of het verleden, vaak naar een plek waar ook andere mensen zijn die van alles van jou kunnen vinden. Ontwikkel je antenne om deze ridder aan te zien komen. Dan kan hij geen verrassingsaanval meer uitvoeren en laat jij hem voorbij galopperen (ik visualiseer er inderdaad een paard bij). Laat je niet ontvoeren.

Controle

Door te denken in scenario’s proberen we onder controle te houden wat we niet kunnen controleren. Behalve dat doemscenario dat zich in jouw hoofd heeft gevormd zijn er namelijk oneindig veel andere mogelijkheden. Wat er gebeurt of hoe een ander reageert, daar hebben we geen controle over. De gedachten hebben jou onder controle in plaats van andersom. Neem de controle terug simpelweg door je gedachten te laten gaan. Beschouw je gedachten als wolken die aan de hemel verschijnen. Hoe donker de wolk ook is; hij drijft altijd weer voorbij.

Stop met zoeken en gij zult vinden

Sommige gedachten laten zich niet zo gemakkelijk uitbannen. Kijk eens voorbij de zich herhalende gedachten. Wat vraagt aandacht van je? Als je dat er laat zijn vind je misschien wel de sleutel naar het volgende level.
De zich herhalende gedachten hebben soms de vorm van een vraag. Hoe dan? Waarom overkomt mij dit? Wat kan ik doen om…? Wat als..?
Ik zeg dan altijd: stop met in je hoofd zoeken naar een antwoord op die vraag. Stel je open voor wat er voorbij de gedachtenspiraal ligt. Stop met zoeken en gij zult vinden.

Zorgenvriendje

Tot slot nog een gouden tip; houd eens een lijstje bij van al je zorgen. Het opschrijven alleen helpt al. En als dat ook niet werkt, voer het papier met je zorgen dan aan een zorgenvriendje*.

Ik vind het leuk als je me in een reactie laat weten wat dit blog met je doet.

Wil je nog meer tips om te stoppen met piekeren? Maak dan een afspraak voor een gratis sessie.

*voor wie dit fenomeen niet kent: een zorgenvriendje is een knuffel met een rits die jouw zorgen opeet.